Piotrków Trybunalski
100-lecie niepodległości na zamku
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
W wysokim przyziemiu bez otworów okiennych, zbudowanym z kamieni polnych i piaskowca, mieściły się magazyny i ?loszek?. Na wysokim parterze, na który wchodzi siępo szerokich kamiennych schodach umieszczonych przy bocznej ścianie gmachu, były pomieszczenia królewskich urzędników. Natomiast I piętro zajmowały komnaty królewskie. Na II ? najwyższym, sale reprezentacyjne nazywane palatium-stubium superiore, w których często obradowały sejmiki i synody. Ale po śmierci Zygmunta I Starego w 1548 r. już tylko przez pewien czas przebywała w nim królowa Bona.
Upadki i odradzanie się
Później w zamku obradowały sejmy, a po ich przeniesieniu do Warszawy w 1567 roku, stał się on siedzibą starosty i rozpoczął się jego powolny upadek. Już na ilustracji z 1611 roku widać, że zamek jest w częściowej ruinie. Ograbiony i spalony został podczas szwedzkiego potopu. Odbudował go jednak w latach 1668-71 starosta piotrkowski Michał Warszycki z przeznaczeniem na sąd grodzki i siedzibę Trybunału Koronnego. Który obradował jednak przede wszystkim w ratuszu. Ta, barokowa przebudowa wnętrz, trochę je zmieniła. Pierwotny stan przywrócono im dopiero po II wojnie światowej.
W związku z liczniejszym osiedlaniem się w Piotrkowie ludności żydowskiej, zamek znalazł się w obrębie jej dzielnicy, która zaczynała się zaraz za murami obronnymi i kościołem farnym na wschód od Starego Miasta. Zamienionej później, w okresie II wojny światowej przez Niemców w pierwsze w okupowanej przez nich Europie getto. Wcześniej jednak, w okresie zaborów, rosyjski gubernator rozpoczął w 1869 r. kolejną odbudowę opuszczonej i częściowo zrujnowanej budowli. Zburzono najwyższe piętro, a gmach przebudowano na nowe potrzeby umieszczając na piętrze arsenał i kancelarię wojskową. A na parterze cerkiew garnizonową, dodając budynkowi kopułę.
Jagielloński, kamienny orzeł
W Polsce Niepodległej po I wojnie światowej zamek przekazany został Polskiemu Towarzystwu Krajoznawczemu na muzeum. I był on na miarę jego możliwości, przy wsparciu społeczeństwa, remontowany. Ale kompleksowy remont, z odbudową górnego piętra, nastąpił dopiero po II wojnie światowej, poczynając od roku 1950. Widać to zwłaszcza, w różnych kolorach cegieł, od strony północnej. Z której znajduje się wejście do budynku. Przy rewaloryzacji wykorzystano zachowane elementy architektoniczne, zwłaszcza kamienne renesansowe i barokowe obudowy okien, odrzwia, portale i nadproża.
Na południowej zewnętrznej ścianie zamku uwagę przyciąga, umieszczony centralnie, między oknami parteru i piętra, pięknie wykuta w kamieniu płaskorzeźba jagiellońskiego orła. Na ogrodzeniu zaś, obok wejścia na jego teren od strony placu Zamkowego, zachęcające do obejrzenia nowej, okolicznościowej ekspozycji, tablice. Informujące o odbywającej się wewnątrz wystawie: ?Piotrkowskimi ścieżkami do Niepodległości. Legiony Polskie w Piotrkowie 1914-1917?.
Zasłużeni dla niepodległości
To moje rodzinne miasto, szerzej o nim pisałem niedawno w trzyodcinkowej relacji z pobytu w nim po wielu latach, miało bowiem również znaczący i raczej mniej powszechnie znany udział w walce o niepodległość. Była tu m.in. siedziba Polskiej Organizacji Narodowej powołanej z inicjatywy Józefa Piłsudskiego w październiku 1914 roku. Działał Departament Wojskowy Naczelnego Komitety Narodowego. Siedzibę miały: Komenda Legionów Polskich, Sąd Polowy Legionów, Biuro Werbunkowe Departamentu Wojskowego NKN, Drukarnia Państwowa i inne ważne organy i organizacje.
Dodaj komentarz