W dolinie potoku Wierchomlanka znajduje się wieś Wierchomla. Podzielona jest na dwie części: Wierchomla Wielka i Wierchomla Mała. Pośrodku wsi stoi greckokatolicka cerkiew parafialna z 1821 roku. Teraz służy jako kościół katolicki.

Pod koniec XVI wieku Wierchomla Wielka należała do Państwa Muszyńskiego. Lokowana była przez biskupa krakowskiego Jerzego Radziwiłła w 1595 roku. W XVIII wieku nazywano wieś Wierchomlą Księżą. Mieszkali tu Łemkowie – grekokatolicy. Modlili się w drewnianej cerkwi. Po ostatniej wojnie, w wyniku akcji Wisła przesiedlono stąd Łemków na Ziemie Odzyskane i do Związku Radzieckiego. Ich domostwa pozostały puste – niemal cała wieś. W Wierchomli osiedlili się Polacy. Początkowo zamieszkali w dolnej części wsi a modlili się w małej kapliczce. Od 1947 roku cerkiew była używana jako kościół rzymskokatolicki, a w 1951 roku erygowano parafię.

Drewniana cerkiewka

Cerkiew jest dwudzielna, ma konstrukcję zrębową, jest orientowana. Ściany są pokryte gontem. Składa się z zamkniętego wielobocznie prezbiterium z dostawionymi do niego zakrystiami, szerszej nawy i małej kruchty. Świątynia nakryta jest blaszanym dachem o dwóch kalenicach. W dachu znajdują się baniaste wieżyczki z latarniami. Przybudówki zwieńczone są niewielkimi kopułkami. Cerkiew ta nie ma wieży, co jest rzadko spotykane.

Bogate wnętrze

Wnętrze cerkwi jest piękne. Nakrywają je płaskie stropy z fasetami. Zdobią je polichromie z XIX wieku o motywach architektonicznych i figuralnych. Polichromia została odnowiona w 1928 roku. Jest też kompletny ikonostas o bogatej dekoracji snycerskiej. W prezbiterium znajduje się ołtarz w kształcie konfesji. Cztery barokowe ołtarze boczne to: św. Barbara, Matka Boża Opieki (Pokrow), św. Cyryl i Metody oraz patroni Rusi – św. Włodzimierz i Olga.

Wokół świątyni

W ostatnich latach nastała moda na sadzenie drzew papieskich. Tu stoją dwa takie pomniki: dąb Jana Pawła II i sosny papieża Benedykta XVI. Teren kościelny jest otoczony kamiennym murem w którym znajdują się ładne kapliczki. Obok cerkwi stoi kamienna dzwonnica parawanowa z XIX wieku, w kształcie potrójnej arkady, a w niej trzy dzwony. Cerkiew ta jest jedną z ciekawszych budowli w okolicy związanych z kulturą łemkowską.

Warto wiedzieć

* Przy cerkwi znajduje się cmentarz z zachowanymi łemkowskimi nagrobkami. Znajdziemy tu trochę zniszczony kamienny nagrobek rodziców Wołodymyra Ignatowicza Chylaka. Wołodymyr Chylak to dziewiętnastowieczny pisarz łemkowski. Urodził się w Wierchomli w 1843 roku w rodzinie parocha. Sam też był duchownym. Jako pierwszy zaczął tworzyć w dialekcie łemkowskim. Posługiwał się pseudonimami a jeden z nich to „Jeromin Anonim”. Zmarł w Lityniu na Wołyniu, w 1893 roku.
* Poddasze cerkwi jest schronieniem najrzadszych w Europie nietoperzy, podkowca małego i nocka orzęsionego.

Przeczytaj także...

Muszyna. Drewniana cerkiew w Złockiem

Autorka: Barbara Górecka

Cerkiew parafialna greckokatolicka św. Dymitra w Złockiem jest jedną z pamiątek po Łemkach wysiedlonych w czasie akcji „Wisła”. Cerkiew wznosi się na grzbiecie oddzielającym doliny Złockiego i Szczawnika.

Wierchomla. Pierwsza z dwu narciarskich dolin

Autorka: Anna Ochremiak

Wierchomla ma to do siebie, że startuje dość wcześnie. Pokrywa śniegu utrzymuje się tu z reguły od listopada do kwietnia, a temperatura jest tu na ogół aż o cztery stopnie niższa niż w sąsiednich miejscowościach.

Kraków. Kościół św. Barbary, mojej patronki

Autorka: Barbara Górecka

Z kościołem św. Barbary związane jest też podanie mówiące, że został on wykonany przez murarzy krakowskich, jako wotum, a do wzniesienia jego użyto cegły pozostałej z budowy kościoła Mariackiego.

Poczytaj więcej o okolicy:

Stary Sącz. Kocie łby na staromiejskim rynku

Kosarzyska. Kościół parafialny budowali wszyscy

Runek. Bacówka nad Wierchomlą

Rytro. Szusy na... taśmociągu