Gjirokastra jest miastem w południowej Albanii, stolicą okręgu o tej samej nazwie. Zamieszkuje je około 34 tys. osób.

Gjirokastra leży na wysokości 300 m n.p.m. wśród gór, które są przedłużeniem południowego łańcucha bałkańskich Gór Dynarskich, na stromych zboczach doliny rzeki Drino.

Miasto-muzeum

Nie wiadomo dokładnie kiedy zasiedlono te tereny. Za panowania bizantyjskiego w XIII wieku miasto nazywało się Argyropolis, co oznacza Srebrne Miasto lub Argyrokastron co oznacza Srebrna Twierdza. Nazwa pochodzi zapewne od koloru dachów, które mokre od deszczu sprawiają wrażenie jak błyszczące srebro. Gjirokastra nazywana jest też miastem tysiąca schodów, a to ze względu na strome uliczki. Nosi również nazwę miasta muzeum, a zawdzięcza to kamiennym domom starówki pokrytym szarymi łupkami skał.

Dawniejsze dzieje

Pierwsze zapiski o mieście pochodzą z roku 1336 i znalazły się w pamiętnikach cesarza Jana VI Kantakuzena, który był synem gubernatora Morei, prowincji bizantyjskiej na greckim Peloponezie. Gjirokastra pewnie powstała około XII wieku, gdy ziemie te należały do Bizancjum, być może wcześniej. W roku 1417 miasto zajęli Turcy i weszło ono w skład Imperium Osmańskiego. W tym czasie nie tylko nie upadło ale szybko się rozwijało, stało się centrum administracyjnym i handlowym. Z zachowanych dokumentów wynika że w 1431 roku były tu 163 domy mieszkalne, a w roku 1586 – 434 domy. Drugi rozwój miasta odnotowano za panowania Ali Paszy z Tepeleny, który przebudował twierdzę na wzgórzu budując wielkie magazyny podziemne, w czasie I i II wojny światowej wykorzystywane jako schrony przeciwlotnicze.

Z rąk do rąk

Co do wojen to miasto Gjirokastra przypomina mi piłkę nożną przekazywaną sobie nawzajem przez różnych zawodników. Na początku wojny bałkańskiej w roku 1912 miasto zajęli Grecy. Ale na mocy traktatu z Londynu Gjirokastra została przyznana Albanii. Miasto długo było przedmiotem sporu między Albanią a Grecją. W czasie I wojny światowej, pod koniec 1914 roku, Grecy ponownie je zajęli. W roku 1919, w Paryżu, zdecydowano że Gjirokastra powróci w granice Albanii. W roku 1939 Albania wraz z miastem Gjirokastra zostały zajęte przez faszystowskie Włochy. Rok później odbili ją Grecy, ale wkrótce dzięki inwazji niemieckiej miasto z powrotem przyłączono do Włoch. W granice Albanii wróciło w roku 1944.

Miejsce urodzenia Enwera Hodży

Władzę w kraju przejęli wkrótce komuniści, na czele których stanął urodzony w Gjirokastra były prezydent Enver Hodża, albański dyktator. Rządził on krajem w latach 1944-85.  Zasłynął jako budowniczy około 700 tys. bunkrów. Trzymał też z chińskim przywódcą Mao w czasie jego rewolucji kulturalnej.

Przeczytaj także...

Utrecht. Dom Rietveld Schröder, ikona miasta

Autorka: Halina Puławska

Pani Truus Schröder chciała domu nowoczesnego, który by jej nie wiązał, nie ograniczał w ciasnych niezmiennych przestrzeniach. Chciała domu funkcjonalnego i oszczędnego. zaprojektował go dla niej Gerrit Rietveld.

Sianki. Koleją przez Przełęcz Użocką

Autor: Jacek Płonczyński

Spędziliśmy tu kilka dni, nocując w skromnym „hoteliku” kolejowym we wsi Sianki, wraz z pracownikami zmieniających się załóg pociągów – maszynistami, konduktorami. Największą miejscową atrakcją jest przejazd Koleją Zakarpacką.

Łowicz. Kamienica napoleońska przy rynku

Autor: Andrzej Węgrowicz

Cesarz Francuzów nie zabawił tu długo. Zatrzymał się jedynie w drodze. Zjadł obiad, naradził się ze świtą, wysłał kuriera do Berlina i ruszył dalej, do Warszawy. A działo się to 18 grudnia 1806 roku.

Poczytaj więcej o okolicy:

Tirana. Albańska stolica u stóp góry Dajti

Tirana. Moje wrażenia ze spaceru po mieście

Berat. Co kryją mury miasta-twierdzy

Szkodra. Tu socrealizm wygrał z przeszłością