Preszów
Historyczna stolica Szarisza
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Szarisz (Šariš) to region historyczny, geograficzny i etnograficzny we wschodniej Słowacji a Preszów (Prešov) to miasto nad rzeką Torysą, położone w połowie drogi między granicą polską a Koszycami. Tutejsza starówka jest tylko niewiele skromniejsza od koszyckiej.
Są po temu powody. Obydwa miasta ? i Koszyce, i Preszów rozkwitły w średniowieczu przy kluczowych traktach handlowych Europy i obydwa po okresie stagnacji w XVII w. znów wkroczyły na drogę rozwoju. Preszów jest dziś trzecim miastem Słowacji, dużym ośrodkiem uniwersyteckim, a także przemysłowym i handlowym. To również centrum kultury Łemków i Ukraińców.
Wróćmy jednak na preszowską starówkę, której urbanistyczny układ do złudzenia przypomina koszycką. Skupia się wokół ulicy Hlavnej, rozszerzającej się w długi wrzecionowaty rynek. Zabytkowe śródmieście wyłożone jest ozdobnymi brukami, zdobią je też zieleńce. Pośrodku rynku jest śliczny skwer z fontanną Neptuna, którą na początku XIX w. postawił Żyd Markus Hollander w podziękowaniu miastu za uzyskane obywatelstwo. Główny plac otaczają okazałe piętrowe kamienice z gotyckimi, renesansowymi i barokowymi detalami architektonicznymi. Niektóre są zwieńczone niezwykłymi skrzydlatymi attykami.
Nad rynkiem góruje neogotycka wieża katolickiego kościoła św. Mikołaja. Świątynię wzniesiono w połowie XIV w., po pożarze w 1788 r., podczas odbudowy dodano południowy klasycystyczny portal. Spiczasty hełm wieży z wieżyczkami i gankiem pochodzi z 1904 roku. Wnętrze kryje wiele gotyckich detali. W prezbiterium z XV w. i w nawie z XVII w. zachowały się zworniki, portale i malowidła. Gotyckie malowidła tablicowe z XV-wiecznego ołtarza skrzydłowego można podziwiać w północnej kaplicy bocznej. Wspaniały jest ołtarz główny, uważany za jeden z najpiękniejszych na Słowacji. Złocista barokowa dekoracja otacza gotycką skrzynię z posągami świętych Mikołaja i Wojciecha oraz Najświętszej Marii Panny. Nad nimi stoją figury aniołów z pracowni Pawła z Lewoczy z początku XVI w. Warto też zwrócić uwagę na siedemnastowieczną ambonę i ozdobne organy.
Przy południowym krańcu ulicy Hlavnej stoi greckokatolicka katedra św. Jana Chrzciciela wybudowana w stylu gotyckim na miejscu istniejącego od 1429 r. szpitala i karmelitańskiego kościoła Panny Marii. Przyciągają wzrok rokokowe polichromie z połowy XVIII w. i barwny ikonostas przed głównym ołtarzem z początku XX w. Do kościoła przylega klasycystyczny pałac biskupów greckokatolickich.
Nieopodal widać wczesnobarokową dwuwieżową fasadę kościoła Franciszkanów. Świątynia wraz z przyległym klasztorem powstała ok. 1380 r., jednak na początku XVIII w. została zupełnie przebudowana. We wspaniałym wnętrzu dominują barok i rokoko. Przed kościołem posąg św. Rocha ? chroniącego od zarazy.
A zaledwie kilka kroków na zachód od kościołów zobaczymy synagogę ortodoksyjną w mauretańskim stylu, wzniesioną w ciągu 18 miesięcy i oddaną do użytku w święto Yom Kipur w 1898 r. We wnętrzu polichromia z różnorodnymi motywami orientalnymi autorstwa preszowskiego malarza Grazla. Na piętrze, w żeńskiej galerii wystawiono kolekcję judaików. Przed synagogą stoi wzniesiony w 1991 r. pomnik Żydów, którzy zginęli w czasie II wojny światowej.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz