Bojnice
Kościół farny i… neandertalczycy
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Kościół farny pw. św. Marcina, biskupa z Tours, w miasteczku Bojnice w regionie Górnej Nitry na Słowacji należy, obok tutejszego zamku, do cennych zabytków naszych południowych sąsiadów.
Stoi już od blisko dziewięciu wieków, w pobliżu największego na Słowacji siedliska neandertalczyków, w jaskini odkrytej przez tutejszego proboszcza w roku 1926.
Co najmniej od połowy XII wieku
Historia tej katolickiej świątyni będącą dominantą bojnickiego podgrodzia, jest długa i nie do końca poznana. Pewne jest, że wzniesiona została w latach 1370-80 jako gotycka, na miejscu kościoła romańskiego, wzmiankowanego w roku 1224. Ale według archeologów istniał on bez wątpienia już w połowie XII w. Początkowo był farą, czyli kościołem parafialnym, podporządkowanym, podobnie jak osada Bojnice, tutejszemu zamkowi. I to również już w XII wieku.
Podlegał archidiakonatowi w Nitrze, mieście jednym z najstarszych (od VI-VII w!) na ziemiach słowackich. A wraz z nim biskupstwu węgierskiemu w Ostrzyhomiu (Esztergom) nad Dunajem. Bo ziemie słowackie przez 10 wieków, aż do roku 1918, należały do korony węgierskiej i nazywane były Górnymi Węgrami.
Kościół ten w ciągu wieków był oczywiście przebudowywany oraz rozbudowywany w modnym w danym okresie stylu architektonicznym. Zachował jednak swój gotycki rdzeń. Decydowali o tym aktualni właściciele „Państwa Bojnickiego”, czyli zarówno tej osady, później miasta, jak i dosyć rozległych dóbr ziemskich.
Renesans i barok
W XV wieku, gdy Bojnicami władał ród Nofri, dobudowano do kościoła dwie kaplice. Niezachowaną do naszych czasów północną pw. św. Kosmy i Damiana oraz południową pw. św. Antoniego Pustelnika. Równocześnie istniejącą już boczną kaplicę romańsko-gotycką pw. św. Michała Archanioła, przekształcono w rodową nekropolię. W 1530 roku, pod rządami rodu Turzonów (Thurzo), przedłużono nawę, bo kościół był już za mały dla powiększonej liczby wiernych – tutejszych i okolicznych mieszkańców. Dobudowano też nową zakrystię, a całość dostosowano do stylu renesansu.
Kolejni właściciele dóbr z rodu Pálfi dobudowali do kościoła, po roku 1649, wieżę na planie kwadratu. Wzbogacając ją, w dolnej części wewnątrz, o piękne kamienne płaskorzeźby. Na ścianie południowej biblijny „Ogród Getsemani”w Jerozolimie, na północnej „Pietę”. Wnętrze pokryto wówczas freskami, też niezachowanymi do naszych czasów. Pozostały tylko niektóre stiukowe ornamenty stropu z małymi główkami aniołków. Kolejna gruntowna przebudowa, zwłaszcza wnętrza, już w zachowanym dotychczas stylu baroku, miała miejsce w latach 1724-46. W ołtarzu głównym umieszczono obraz patrona. A nad nim rzeźbę Madonny, patronki Węgier.
Zarówno ten ołtarz, jak i boczne, a także ambona, zostały przepięknie wyrzeźbione w drewnie, pokryte czarną farbą i ozdobione bogato złoconymi dekoracjami. Obecnie całe wnętrze tego jednonawowego kościoła jest w tym samym stylu. Z ciemno orzechowymi i złoconymi również obrazami – stacjami Drogi Krzyżowej i konfesjonałami. Tworzy to piękną całość. Tajemnicą pozostaje natomiast kto, jako jedyny, pochowany został pośrodku, pod podłogą kościoła. Przypuszcza się, że któryś z tutejszych księży, ale pozostaje on nieznany. Koło kościoła stoi kapliczka św. Jana Nepomucena z 1742 r.
Siedlisko sprzed 120 tysięcy lat
W roku 2007 zrekonstruowano przykościelny Rajski Ogród ze starymi lipami, otoczony pozostałościami średniowiecznych fortyfikacji miejskich. Stał się popularnym miejscem odpoczynku mieszkańców w lecie. A, jak już wspomniałem, w pobliżu fary, ówczesny jej proboszcz ks. Karol Anton Medvecký odkrył w roku 1926 dużą jaskinię. W niej zaś i jej okolicach archeolodzy znaleźli kilka tysięcy artefaktów świadczących, że było to siedlisko ludzi pierwotnych – homo neanderthalensis. Żyli oni tu w okresie czwartorzędu, w środkowej fazie starszej epoki kamiennej, około 120 – 90 tys. lat temu! Jaskinia, której nadano nazwisko odkrywcy, stanowi obecnie część tutejszego Muzeum Pradziejów Słowacji.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz