Kijów
Kozacy w Muzeum Hetmaństwa
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Kozacy kojarzą się nam, Polakom, przede wszystkim jako uczestnicy powstania Bohdana Chmielnickiego i krwawej wojny kozacko-polskiej, tak barwnie opisanej w trylogii Henryka Sienkiewicza.
Ale i wcześniej były, od końca XVI w., powstania kozaków zaporoskich przeciwko Koronie: Kosińskiego, Nalewajki, Pawluka. Kozakami byli, przynajmniej początkowo, ludzie zbuntowani. Na Siczy Zaporoskiej, w trudno dostępnym miejscu nad Dnieprem, za porohami, czyli ostrymi skałami, przez które wówczas płynęła ta wielka rzeka, chronili się różni przestępcy, ludzie wykluczeni, zbiegli chłopi pańszczyźniani. Ich nazwa „kozak” wywodzona jest od tureckiego quazzāq – awanturnik.
Kozacy w naszej historii
W końcu wieku XVIII i w XIX, kozacy w służbie carów, już nie zaporoscy, bo ich Sicz bezpowrotnie zniszczyła wcześniej Katarzyna II, ale dońscy, kubańscy, azowscy, syberyjscy i z innych regionów imperium Romanowych, krwawo zwalczali nasze powstania narodowe. Zaś w XX w. – rewolucję 1905 r., zwłaszcza w Łodzi i Warszawie. Stanowili także groźną siłę w armii rosyjskiej podczas I wojny światowej, dawali się też nam we znaki w trakcie bolszewickiego najazdu zakończonego w 1920 r. w bitwie pod Warszawą. Chociaż w większości kozacy poparli „białych” w wojnie domowej z komunistami i po ich klęsce znaczną ich część wymordowano.
Zasłużeni dla Rzeczypospolitej
Kozacy zaporoscy nie zawsze jednak odgrywali negatywną rolę w naszej – i wspólnej z ukraińską – historii. Warto przypomnieć, że przez ponad sto lat (1649-1764) istniał Hetmanat. Czyli Wojsko Zaporoskie jako system autonomicznych rządów terytorialnych na Ukrainie naddnieprzańskiej. Powstał on na mocy Ugody Zborowskiej wojska zaporoskiego z królem polskim i Rzeczypospolitą. Jest to obszerna i ciekawa historia, na przypominanie której, nie ma tu miejsca. Wspomnę tylko, że kozackie wojska rejestrowe na żołdzie polskim niejednokrotnie dzielnie walczyły w naszych wojnach z Tatarami i Turcją.
A hetmani kozaccy istnieli także wcześniej, w XVI w. byli nimi m.in. Przecław Lanckoroński (1516-26),. Eustachy Daszkiewicz (1526-30), Dymitr Wiśniowiecki (1550-64), czy Samuel Zborowski (w 1581 r.). Pierwszym jednak, który zapoczątkował historię Hetmanatu, był Bohdan Chmielnicki, z tytułem tym uznanym przez Polskę. Wśród ponad 70 kozackich hetmanów w dziejach całej Ukrainy, niektórzy zapisali się pozytywnie w naszych wspólnych dziejach.
W poszukiwaniu źródeł tożsamości narodowej
Przykładowo wspomnę Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego (1575-1622), jednego z autorów zwycięstwa pod Chocimiem w 1621 r., którego pomnik stoi na pl. Kontraktów w Kijowie. Iwana (Jana) Wyhowskiego (? –1664), czy kontrowersyjnych: Piotra Doroszenkę (1627-1698) i Iwana (Jana) Mazepę (Kołodyńskiego, 1639-1709). Dlaczego przypominam ich i tamte czasy? Otóż w Kijowie, w nadrzecznej dzielnicy Podół położonej na prawym brzegu Dniepru, u stóp historycznego i współczesnego centrum ukraińskiej stolicy na naddniestrzańskich wzgórzach, od kilku lat istnieje Muzeum Hetmaństwa.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz