Winnica
Losy trzech dawnych klasztorów

W Winnicy, miasteczku na dawnych Kresach Rzeczypospolitej nie ma wielu zabytków, ale miasteczko jest zadbane. Ślady dawnej i nowszej historii odnajdziemy w trzech tutejszych klasztorach.
fot: Cezary Rudziński
Winnica. Losy trzech dawnych klasztorów
Najcenniejsze zabytki tego miasteczka stoją przy jego głównej ulicy ? Sobornoj (Katedralnej) na osi wschód-zachód.
To już 10 lat! Materiał został zamieszczony w naszym portalu ponad dekadę temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Winnica jest czysta, zadbana, sympatyczna. Jest ważnym na Podolu ośrodkiem gospodarczym, przemysłowym i kulturalnym. 

Najcenniejsze zabytki tego miasteczka stoją przy jego głównej ulicy ? Sobornoj (Katedralnej) na osi wschód-zachód.

U dominikanów

Pięknie zrekonstruowano i odnowiono dawny barokowy kościół dominikanów. Początkowo, w XVII w. drewniany, zastąpiony został w połowie XVIII w (1751-1760) przez murowany ufundowany przez Michała, sędziego ziemi bracławskiej, i jego żonę Annę Grocholskich. A wybudowany, z przyległym klasztorem, według projektu Pawła Antoniego Fontany. Po kasacji klasztoru w 1832 roku władze carskie przekazały świątynię Cerkwi prawosławnej. W czasach sowieckich, w 1945 roku zamieniono ją na salę koncertową. Usunięto wówczas wieże zakończone kopułami. Widok budowli w tej postaci można obejrzeć na zdjęciu na str. 797 w 6 tomie Nowej Encyklopedii Powszechnej PWN. W niepodległej Ukrainie świątynię przekazano w 1991 roku Kościołowi greko-katolickiemu. Ale obecnie, z odbudowanymi wieżami, jest Soborem (katedrą) Preobrażeńskim (Przemienienia Pańskiego) Ukraińskiej Cerkwi Prawosławnej Patriarchatu Moskiewskiego. Na jej frontonie znalazłem dwie tablice. Starą, żeliwną w języku ukraińskim jeszcze z czasów sowieckich informującą, że jest to pomnik architektury ? Monastyr Dominikanów z 1758 roku. I nową, też po ukraińsku: ?Ukrainśka Prawosławna Cerkwa. Swjato-Preobrażenśkyj Kafedralnyj sobor?. Na zewnątrz, po prawej stronie frontonu tej świątyni, stoi duży czteroramienny krzyż wykuty w czerwono-brunatnym granicie, z odlanym w brązie Ukrzyżowanym i ukraińskimi abrewiacjami. We wnętrzu, o ścianach i sklepieniu pokrytych malowidłami, wyróżnia się ładny złocony ikonostas, ikony na ścianach bocznych i w miejscach dawnych katolickich ołtarzy, a także żyrandole.

U jezuitów

Obok soboru, kilkadziesiąt metrów dalej na wschód w kierunku Bohu, stoi dawny kościół i klasztor jezuitów. A ściślej to, co z niego pozostało po przebudowach i adaptacji na nowe cele. W miejscu tym wcześniej znajdowały się ruiny winnickiego zamku oraz drewniany kościół z lat 1610-1619, zniszczony podczas wojen kozackich w 1648 r. Na początku XVII w., jak już wspomniałem, zbudowano kościół, klasztor i kolegium jezuitów. Klasztor nie zachował się, pozostałe budynki, po przebudowie, zamienione zostały na muzeum i są nim nadal. Po drugiej strony ul. Sobornej, ale kilkadziesiąt metrów w przeciwnym kierunku, na zachód, stoi parafialny katolicki kościół NMP Anielskiej (Portiunculum). Obok niego zaś pomnik Jana Pawła II. Wcześniej była to przyklasztorna świątynia kapucynów.

U kapucynów

Kapucyński klasztor i kościół zbudowano w I połowie XVIII w. (jako datę zakończenia budowy podawany jest rok 1745) w stylu baroku toskańskiego, pod rządami starosty Ludwika Kalinowskiego. Zamknięty w 1961 r. popadał w ruinę i dopiero w niepodległej Ukrainie został wyremontowany oraz przekazany Polakom, których w Winnicy mieszka sporo. Oprócz już wymienionych budowli, przy tej głównej winnickiej ulicy stoją także budynki administracyjne, nowe bankowe, handlowe ? m.in. duży supermarket ?Warszawa? na parterze dwupiętrowego domu mieszkalnego. A także parę innych obiektów użytku publicznego oraz dwu i jednopiętrowe kamienice z przełomu XIX i XX wieku oraz późniejsze domy mieszkalne.

Warto wiedzieć

* Z pozostałych zabytków wspomnę jeszcze o XVIII?wiecznym, klasycystycznym  Pałacu Grocholskich na obecnym przedmieściu Piatnyczany, na północny zachód od centrum miasta. Jest tu także kilka ładnych parków i skwerów oraz trzy mosty przez Boh.

* W Winnicy działają trzy szkoły wyższe, kilka muzeów. Najbardziej znanym z nich jest Muzeum Sztuk Pięknych. Sporo ciekawych eksponatów posiada Muzeum Krajoznawcze, a także muzea ?memorialne?, poświęcone jednemu z największych pisarzy ukraińskich przełomu XIX i XX Mychajło Kociubińskiemu oraz rosyjskiemu chirurgowi i anatomowi, prof. Nikołajowi Pirogowowi.

Poczytaj więcej o okolicy:

 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij