Design i sztuka współczesna od pewnego czasu stały się wizytówką Lugano.

Ten elegancki kurort w kantonie Ticino ma do zaoferowania znacznie więcej niż tylko dolce vita nad Lago di Lugano. Można go bez wahania polecić turystom zainteresowanym nowymi zjawiskami w sztukach wizualnych, designie i architekturze.

LAC- klasyka i awangarda

Na Piazza Bernardino Luini tuż koło jeziora, w bliskim sąsiedztwie XV-wiecznego kościoła Santa Maria delli Angioli i dawnego klasztoru franciszkańskiego, przyciąga wzrok super nowoczesny gmach centrum kulturalnego LAC ? Lugano Arte e Cultura ? z ogromnym, przeszklonym hallem wejściowym. Tę imponującą budowlę zaprojektował szwajcarski architekt Ivano Gianola, przedstawiciel tzw. Scuola Ticinese. W 2001 roku wygrał międzynarodowy konkurs i wkrótce na miejscu dawnego Grand Hotel Palace rozpoczęła się budowa. Centrum LAC, uroczyście otwarte we wrześniu 2015 roku, stało się domem wszystkich sztuk:  w sali na tysiąc miejsc odbywają się koncerty muzyki poważnej i popularnej, przedstawienia teatralne i spektakle baletowe.

Umieszczono tam także stałą kolekcję nowo utworzonego Museo d?arte della Svizzera italiana (MASI). W lwiej części składają się na nią XIX- i XX-wieczne prace artystów szwajcarskich, głównie z kantonu Ticino. Jest też niewielka, ale smakowita reprezentacja dawnej sztuki obcej: Edgar Degas, Pierre-Auguste Renoir, Camille Pissarro a także mistrzowie współczesnej fotografii: Meksykanin Gabriel Orozco, Holenderka  Rineke Dijkstra i Niemiec Thomas Struth. W LAC organizowane są też wystawy czasowe sztuki współczesnej. Bardzo awangardowe.

Sztuka uboga w Spazio-1

W pobliżu LAC ? wystarczy przejść przez ulicę ? znajduje się Spazio-1. To podziemne sale wystawowe mieszczące ponad 200 dzieł sztuki współczesnej: Collezione Giancarlo e Danna Olgiati. Małżonkowie Olgiati (on Szwajcar, wzięty adwokat, ona ? Włoszka, galerystka i znawczyni futuryzmu)  gromadzili tę kolekcję latami. Od 2012 roku jest oddana w depozyt miastu Lugano i udostępniona publiczności. Dziesiątki nazwisk? Niestety, nie ma co udawać, rozpoznaję wśród nich tylko kilka: Christian Boltanski, Niki de Saint Phalle, Anselm Kiefer, Yves Klein,  Michelangelo Pistoletto, Jean Tinguely.

Bohaterami wystawy czasowej ?Boetti/Salvo? są dwaj przyjaciele, włoscy twórcy modnej w latach 60. i 70. arte povera, czyli sztuki ubogiej. Przedstawiciele tego nurtu sięgali po zwykłe, ?biedne? materiały, takie jak kamienie, gałęzie, szmaty czy papiery. Alighiero Boetti znany był m.in. z serii haftowanych map świata, Salvatore Mangione (Salvo) z wielu autoportretów, w których wykorzystywał fotomontaż. Obaj tworzyli w Turynie, obaj już nie żyją. Wystawa w Spazio-1 przypomina ich oryginalność, żywiołowość i poczucie humoru.

?Artificio? ? platforma dla designu

Od kilku lat realizowany jest w Lugano projekt ?Artificio?, promujący młodych szwajcarskich projektantów. Duszą całego przedsięwzięcia jest  Graziano ?Kiko? Gianocca, urodzony w 1974 roku  w Belinzonie projektant biżuterii artystycznej, zdobywca wielu nagród, m.in. Swiss Design Award w 2008 roku. Wiosną Gianocca organizuje w Lugano wystawy designu w galeriach, muzeach i w pięknej starej oranżerii Limonaia. Czuwa także nad akcją specjalną, podczas której młodzi projektanci dekorują wystawy sklepowe w centrum miasta, przede wszystkim na via Nassa ? tam mieszczą się najelegantsze i najdroższe butiki. Designerów interesują głównie witryny sklepów z odzieżą, butami i torebkami (w jednym z nich wprawiła mnie w osłupienie skórzana torebka w kształcie jamnika ? za 2400 franków), ale nie omijają też fryzjera, optyka czy sklepu z tapetami.

Sztuka wychodzi na ulicę na różne sposoby. Zdarzyło mi się być w Lugano 8 kwietnia, kiedy obchodzony jest Bassotto day, Dzień Jamnika. Na via Nassa pojawił się wówczas skromny w porównaniu z krakowskim pochód jamników. Ale też jeden jamnik niezwykły ? Otto z połyskliwego metalu, sporych rozmiarów rzeźba na platformie. Ciągnęła ją autorka: Manuela Mollwitz, mieszkająca w Lugano niemiecka projektantka jamniczej biżuterii.

Przeczytaj także...

Ticino. Włoski kawałek Szwajcarii

Autor: Jarosław Swajdo

Ticino to jedyny szwajcarski kanton z językiem włoskim jako jedynym urzędowym. Mówi nim 83 proc. ludności. Zaś jego włoski charakter kulturowy zadeklarowany jest w pierwszym artykule kantonalnej konstytucji.

Lugano. Leniwie, we włoskim klimacie

Autorka: Halina Puławska

Od jeziora w głąb lądu miasto się wznosi. Położony najwyżej dworzec kolejowy jest na tyle wysoko, że ze starówki, z placu Dantego, poprowadzono do niego „funiculare” – naziemną kolejkę linową, uruchomioną w 1886 r.

Lugano. Szwajcarski kurort, włoskie tradycje

Autor: Cezary Rudziński

Miasto położone jest malowniczo na południowym cyplu, jak gdyby wrzynającego się w Italię, włoskojęzycznego kantonu Ticino. To szwajcarski ośrodek turystyczno-wypoczynkowy, a równocześnie międzynarodowe centrum finansowe.

Poczytaj więcej o okolicy:

Bazylea. Miasto na styku trzech krajów

Lucerna. Koronki wokół Kapellbrücke

Chur. Szybki przystanek na kolejowym szlaku

Bazylea. Najpiękniejsza katedra w całej Szwajcarii