Magura Małastowska
Najsłynniejszy cmentarz pierwszej wojny
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Do ładniejszych cmentarzy położonych na szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej należy ten na Przełęczy Małastowskiej. Jest także ? ze względu na dogodne położenie ? najczęściej odwiedzaną nekropolią z tego okresu.
Cmentarz nr 60, bo taki ma numer, założono w miejscu walk z maja 1915 roku. Dziś miejsce to gęsto otula las. Leży na trasie samochodowej prowadzącej z Gorlic w kierunku granicy ze Słowacją i na pieszym niebieskim szlaku z Magury Małastowskiej do Banicy.
Pansłowiańska koncepcja
Magura Małastowska. Podchodząc do cmentarza zobaczymy coś w rodzaju prasłowiańskiego grodziska. Otoczony jest niemal kolistym płotem z drewnianych bali na kamiennej podmurówce, krytym gontowym daszkiem. W głębi stoi pomnik-kaplica z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. Przypomina przedchrześcijańską gontynę, miejsce słowiańskich modlitw i nabożeństw. Budowla zwieńczona jest gontowym daszkiem z kompozycją krzyży. Pod obrazem Matki Boskiej widnieje inskrypcja w języku niemieckim autorstwa Hansa Hauptmanna, autora większości inskrypcji cmentarzy wojennych z tego rejonu. Po polsku brzmi tak:
Pomnij przechodniu, wchodząc w to obejście,
Że ziemia setki poległych tu grzebie,
Co młode życie oddali w potrzebie,
By nam zapewnić dziś wolność i szczęście.
Cmentarz zaprojektował Dušan Jurkovič, zwany przez ówczesnych, czarodziejem drewna. W swoich pracach łączył drewno z kamieniem, wykorzystując motywy i detale ludowej góralskiej ciesiołki z symboliką różnych kultur.
Wszystkie nacje monarchii
Na terenie nekropoli pochowano 174. żołnierzy austriackich, z których tylko 36. jest nieznanych z nazwiska. Ustawiono na nich misternie zdobione drewniane krzyże z trójkątnymi daszkami. Tabliczki z nazwiskami poległych wskazują na przynależność żołnierzy do wielu narodów wchodzących w skład austro-węgierskiej monarchii, w tym Polaków. Wśród grobów uwagę zwraca drewniana macewa Mendela Broda, żołnierza pochodzenia żydowskiego.
Warto wiedzieć
Początkowo Jurkovič w pobliżu cmentarza planował urządzić przytułek dla inwalidów, a okolicę przekształcić w patriotyczny skansen wojenny, z lejami po bombach i linią okopów, zabrakło jednak na to pieniędzy.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Należy zaznaczyć, iż nie ma tam obrazu Matki Boskiej, lecz jest to płaskorzeźba.