Zakopane
Mauzoleum Jana Kasprowicza
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Na wysokiej skarpie, nad potokiem Zakopianka, pomiędzy willą Kasprowiczów a kościołem, wznosi się sporych rozmiarów mauzoleum.
Jest to miejsce pochówku Jana i Marii Kasprowiczów. Do czasu przeniesienia z Zakrzowa drewnianego kościoła, w kaplicy-mauzoleum odbywały się msze dla mieszkańców zakopiańskiej dzielnicy Harenda. Miejsce spoczynku Jan Kasprowicz zapisał w poetyckim testamencie, który zawarty jest w XIV utworze „Księgi Ubogich”:
Albo, jeżeli już łaska
wybierzcie mi przystań nad rzeką
tu, nad tą burtą kamienną
pod szumów wieczystych opieką
Przystanią i burtą stała się dla niego Harenda.
Mauzoleum na Harendzie
Mauzoleum wybudowano z inicjatywy Marii Kasprowiczowej według projektu Karola Stryjeńskiego – ówczesnego dyrektora Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem. Na czele komitetu budowy stanęli przyjaciele Kasprowicza – Kornel Makuszyński i Leopold Staff. Społeczna budowa trwała siedem lat. Granitowe mauzoleum ukończono w 1933 roku. W tym też roku przeniesiono prochy poety ze starego cmentarza w Zakopanem, gdzie był pochowany w grobowcu Dłuskich.
Dzieło zakopiańskich artystów
Pod skarpą, na małym placu stoi kilka kamiennych ławeczek. Stąd wchodzi się kamiennymi schodami wiodącymi do wrót krypty. Są tu miedziane drzwi z żelazną ozdobną kratą, którą zaprojektował Franciszek Strynkiewicz. Sarkofag poety jest projektu Władysława Jarockiego – jego zięcia. Nad grobowcem, na drugim poziomie wznosi się kaplica. W niej spoczywa Maria Kasprowiczowa zwana Marusią. W ołtarzu znajduje się drewniana rzeźba, a wykonał ją Jan Szczepkowski. W otoczeniu mauzoleum i muzeum jest wiele zieleni i kilkudziesięcioletnich drzew. Przeważają jesiony, ulubione drzewa Kasprowicza i sadzone jego rękami. To wszystko zmusza wędrowca do zadumy… W ostatnich latach przeprowadzono całkowitą renowacja Mauzoleum.
Jan Kasprowicz (1860-1926)
Był wybitnym polskim poetą. Pozostały po nim liczne wiersze, dramaty i tłumaczenia literatury anglojęzycznej. To dzięki tłumaczeniu dzieł Szekspira był w stanie odkupić willę na Harendzie od angielskiej malarki Winfried Cooper. W twórczości Kasprowicza jest wiele akcentów tatrzańskich i podhalańskich. Szczególnie widoczne to jest w poezji powstającej w czasie pobytu na Harendzie.
Jan Kasprowicz urodził się w Szymborzu koło Inowrocławia, w bardzo ubogiej, chłopskiej rodzinie. Po skończeniu wiejskiej szkółki, uczęszczał do gimnazjum w Inowrocławiu. Za to, że manifestował polskość i za przynależność do tajnych organizacji narodowych, zmuszony był do tułania się po różnych szkołach w kraju. Jako poeta debiutował w 1878 roku. Mimo trudnych warunków finansowych podjął studia w Lipsku, a później we Wrocławiu. Były to lata 1884-87. W tym czasie został skazany i więziony za działalność w grupie socjalistów. Przeżył też nieudane, krótkotrwałe małżeństwo.
Pod koniec 1888 roku przeniósł się do Lwowa, gdzie spędził niemal całe późniejsze życie. Tu po raz drugi ożenił się. Wybranką była Jadwiga Gąsowska. Został ojcem dwóch córek: Janiny i Anny. W 1901 roku został sam: żona odeszła od niego. Wtedy zaczął pracować bardzo intensywnie. Ukazały się kolejne tomy poezji i dramatów. W latach 1906-08 mieszkał w Poroninie, wrócił jednak do Lwowa, aby objąć stworzoną dla niego katedrę literatury.
Wiele podróżował. W 1907 roku we Włoszech poznał młodą Rosjankę, Marię Bunin – Marusię, młodszą od niego o 27 lat. Cztery lata później ożenił się z nią. Oboje bardzo często przyjeżdżali do Poronina. Tu, w domu Mardułów-Gałów powstała „Księga ubogich”, o czym informuje tablica pamiątkowa.
W Polsce niepodległej Kasprowicz był już znaną postacią. W 1923 roku Kasprowiczowie na miejsce zamieszkania wybrali Zakopane i kupili wybudowany trzy lata wcześniej dom na Harendzie. Ostatnie lata życia spędził na urządzaniu tej siedziby. Tu powstała część wierszy z tomiku „Mój świat”, dedykowanego żonie Marusi. Ostatnie lata życia spędził w miejscu, które ukochał, przy boku pięknej i mądrej żony. Zmarł 1 sierpnia 1926 roku, u podnóża Tatr, na Harendzie.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza
- filmik autorki
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz