Krosno
Miasto szkła, czyli pięćset lat tradycji
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Miasto Szkła to nie potoczna, lecz oficjalna nazwa nadana Krosnu 2 czerwca 2012 roku wraz z otwarciem w nim Centrum Dziedzictwa Szkła.
To pierwszy w Polsce obiekt turystyczno-kulturalny, który w sposób interaktywny przedstawia hutnictwo szkła i twórczość w tym tworzywie. W ten sposób Krosno dołączyło do idei i rodziny Miast Szkła ? Glass Cities, do której należą m.in. wenecka wyspa Murano, hiszpańskie Toledo i niemiecki Zwiesel. Utrwalając znaczenie szkła dla jego gospodarki, mieszkańców oraz współczesnej turystyki.
Najpierw była ropa
To niespełna 50-tysięczne dziś miasto na Podkarpaciu, o kilkuwiekowej bogatej historii, nazywane w przeszłości Małym Krakowem ? po łacinie Parva Cracovia, niegdyś słynęło z dobrego średniowiecznego rzemiosła, zwłaszcza tkactwa płócien i wyrobu barchanow oraz handlu winem z pobliskimi Węgrami. Później, w połowie wieku XIX, stało się kolebką polskiego i światowego (!) przemysłu naftowego. To przecież w pobliskiej Bóbrce powstała pierwsza na świecie kopalnia wydobywająca ropę naftową, nazywaną wówczas olejem skalnym. W samym Krośnie zaś, w 1856 r., również pierwsza na naszym globie, spółka poszukiwania i wydobywania ropy. Działał tu też wynalazca lampy naftowej Ignacy Łukasiewicz, aptekarz który odegrał pionierską rolę w destylacji ropy. Co na kilka dziesięcioleci zmieniło sposób oświetlania domów, fabryk i ulic. Od roku 1923 natomiast, gdy w Krośnie rozpoczęto budowę pierwszej w mieście huty szkła użytkowego i gospodarczego, która już w styczniu następnego roku dostarczyła na rynek pierwsze, wykonywane ręcznie wyroby, zaczęła się tu epoka tego tworzywa.
Piękne dzieje
Tradycje wytwarzania szkła w mieście położonego w widłach Wisłoka i Lubatówki, były wówczas już o ponad cztery wieki starsze! Rzemiosło szklane istniało tu bowiem co najmniej na początku XVI wieku. Księgi miejskie po raz pierwszy rzemieślników tego fachu ? Wilgę i Maroskoleta wymieniły w roku 1513. Przypomnę, że bardzo twarde szkliwo szklane powstaje w sposób naturalny w trakcie erupcji wulkanów. Jako obsydian wykorzystywane było do produkcji narzędzi już przez ludzi epoki paleolitu, czyli około 2 mln lat temu. Szkło uzyskiwane w sposób sztuczny wynaleźli najprawdopodobniej, przynajmniej zdaniem rzymskiego historyka Gajusza Pliniusza Starszego (23-79 r. n. e.), Fenicjanie. Z wykopalisk wiadomo, że wyroby ze szkła powstawały już w Mezopotamii i starożytnym Egipcie. W Europie wytwarzali je m.in. Wenecjanie, ale także inne nacje. Szkło ? przypomnę ? powstaje w procesie topienia w wysokiej temperaturze piasku kwarcowego z dodatkiem innych składników, głównie węglanów: sodu i wapnia. Tu, nad Wisłokiem, dzięki hutnikom szkła, których warunki pracy i płace przyciągnęły do nowej huty nawet z zagranicy, szybko uzyskano wysoką jakość ręcznie formowanych i dekorowanych wyrobów. Krośnieńskie szkło znalazło najwyższe uznanie ? złoty medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 r. ? już w piątym roku produkcji! Niemieccy okupanci wykorzystywali je podczas wojny na swoje potrzeby. A wycofując się we wrześniu 1944 r. wywieźli co się dało a zakład zrujnowali. Został on jednak szybko odbudowany, produkcję wznowił już w styczniu 1945 r. Później w Krośnie powstawały kolejne zakłady. Huta Szkła Technicznego ?Polanka? stopniowo automatyzowana i inne, m.in. Zakład Włókna Szklanego. W szczytowym okresie rozwoju Krośnieńskie Huty Szkła zatrudniały blisko 7 tys. pracowników.
Centrum Dziedzictwa Szkła
Były one największym przedsiębiorstwem tej branży w kraju i jednym z największych w Europie. Działała przy nich szkoła zawodowa i technikum szklarskie. A dzięki wysokiej jakości wyrobów i nowoczesnemu wzornictwu, krośnieńskie szkło miało wysoką markę. To już częściowo przeszłość, bo przemiany ustrojowe okazały się dla KHS zabójcze. Znalazły się one w stanie upadłości, co nie oznacza, że całkowicie zaprzestano produkcji.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz