Połąga
Muzeum bursztynu u Tyszkiewiczów
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Jedną z pasji hrabiego Feliksa Tyszkiewicza (1870-1932), założyciela, wraz z żoną Antoniną z Korzbok-Łąckich (1870-1952), uzdrowiska Połąga (Palanga) nad Bałtykiem, było kolekcjonowanie bursztynu wykopaliskowego.
Hrabia zgromadził wspaniały zbiór, w którym szczególnie cenne były inkluzje ? owady i części roślin zatopione przed wiekami w żywicy. Uzyskał on wysoką ocenę na Wystawie Światowej w Paryżu w 1900 roku. Kolekcja ta została znacznie rozbudowana, gdy na początku XX wieku w nadmorskich bagnach w Połądze i jej okolicach zaczęto kopać torf, przy okazji znajdując bursztyn. Znajdowały się w niej m.in. 153 wyroby z bursztynu z okresu neolitu oraz początku epoki brązu. Po śmierci męża wdowa przekazała ten zbiór w 1936 r. do muzeum w drugim rodowym pałacu Tyszkiewiczów, w odległej o około 30 km na wschód od wybrzeża Kretyndze.
Jedna z największych kolekcji w Europie
Dziś kolekcja znajduje się na powrót w pałacu Tyszkiewiczów w Połądze. Jest to teraz muzeum bursztynu, jedno z największych w Europie, z największą ? ponad 15 tys. egzemplarzy ? kolekcją inkluzji. Pochodzą one ze wspomnianego zbioru hr. Feliksa Tyszkiewicza oraz z innych znalezisk. Są wśród tych inkluzji uwięzione w żywicy owady ? termity, chrząszcze, motyle, mrówki. A także zatopione szczątki roślin i zwierząt, w tym unikatowy eksponat z jaszczurką z lasów bursztynowych z okresu eocenu, sprzed około 55-40 mln lat. Zgromadzono tu też wyroby z bursztynu z różnych okresów: amulety z epoki kamiennnej, bursztynowe figurki ludzi i zwierząt itp. Wiele z nich pochodzi ze słynnej kolekcji innego zbieracza, Richarda Klebsa, opisanej w jego monografii w 1882 roku. Powierzchnia ekspozycyjna muzeum wynosi 750 m kw., rozmieszczona jest w kilkunastu salach na parterze oraz piętrze. Spośród około 28 tysięcy egzemplarzy bursztynów i wyrobów jakie posiada muzeum, w ekspozycji znajduje się niespełna 5 tys. Zwiedzając muzeum można zapoznać się z właściwościami fizycznymi i chemicznymi bursztynu oraz zasięgiem jego występowania na świecie.
Słoneczny Kamień, krzyż i monstrancja
Można także obejrzeć żywice kopalne znajdowane w Europie, Azji, Australii, Afryce i Ameryce oraz ich widma cząsteczkowe. I podziwiać wielkie, nieobrobione bryły bursztynu, w tym najcięższą i najsłynniejszą w muzealnych zbiorach, ?Słoneczny Kamień? o wadze 3,524 kg. W oszklonych gablotach ustawionych wzdłuż ścian, a także ? poziomych ? po środku sal, wystawiono wiele cennych, a nawet unikatowych wyrobów z bursztynu. Np. XVII-wieczny krzyż z dawnego kościoła w Cytowianach ( litewska nazwa Tytuvenai), czy monstrancję z kościoła w Siadach (lit. Seda). Pisząc o tej ekspozycji, korzystam zarówno z tabliczek informacyjnych przy eksponatach, jak i, częściowo, z folderu, który otrzymałem w muzeum. Uwagę moją zwraca warsztat do obróbki bursztynu z końca XIX w. Wtedy, a także na początku XX w., Połąga była jednym z największych światowych centrów przetwarzania bursztynu. Warsztat ten należał do słynnego bursztynnika Vladasa Žiliusa, ale przez wiele lat służył również innym mistrzom.
Znakomita ekspozycja
Wspomniałem o zmienionej w ub. roku ekspozycji muzeum. W przypadku bursztynu, są to w większości nowe gabloty, lepiej oświetlone, z poprawioną ekspozycją łatwiejszą w oglądaniu. Najbardziej ?rewolucyjna? zmiana dotyczy gablot poziomych. Także wcześniej można było oglądać w nich inkluzje pod dużym szkłem powiększającym. Obecnie skonstruowano je jednak tak, że szkło takie można przesuwać w poziomie i pionie oraz umieszczać dokładnie nad bursztynem, który zwiedzający chce obejrzeć dokładniej. Znakomicie ułatwia to również ich fotografowanie, co dokumentuję zrobionymi przeze mnie zdjęciami. Uwagę zwiedzających, zwłaszcza kobiet, przyciągają też gabloty z bursztynową biżuterią. Jest jej mnóstwo, od zabytkowej, po współczesne wyroby jubilerskie. Zajmują one ostatnie sale muzealne i odzwierciedlają różne trendy w modzie bursztynowej w XX i na początku obecnego wieku. Dodam, że bardzo ciekawą biżuterię i pamiątki z bursztynu można nie tylko obejrzeć, ale również kupić w muzealnym sklepie.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz