Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie zwróciło moją uwagę architekturą, wybijającą się z ? nie ma co skrywać ? niezbyt pięknej zabudowy miasta. Bo choć wokół neogotyckiego kościoła parafialnego jest trochę budynków pamiętających początek ubiegłego stulecia, dominują brzydkie po prostu bloki. 

Muzeum mieści się w budynku klasycystycznej oficyny dworskiej, stojącej obok również klasycystycznego pałacyku, na skraju parku. Park jest bardzo rozległy i ciągnie się nad rzeczką Utratą i towarzyszącymi jej stawami aż do kompleksu pałacowego w Pęcicach. Nosi imię Potulickich, ostatnich właścicieli tego założenia architektoniczno-krjobrazowego. Potuliccy gospodarzyli tu do 1945 roku. Teraz w pałacyku mieści się urząd stanu cywilnego. Oficyna, obecnie wspomniane muzeum, dominuje nad jego niewielką bryłą. W południowej jej części była kiedyś oranżeria, teraz sala do odczytów i koncertów. Ponad nią góruje charakterystyczna wieża mieszcząca kiedyś zbiornik na wodę. Pozostała część, dawniej gospodarcza, teraz sale wystawowe muzeum, ma z zewnątrz ciekawe zdobienia snycerskie. Architektura tej oficyny nawiązuje do tradycji budowlanych z Tyrolu.

Po ekspozycji muzeum spodziewałam się więcej. Bo nie jest ciekawa. Trochę eksponatów z wykopek, parę namalowanych obrazków przedstawiających pracę ?metalurgów? w dawnych wiekach, kilka map i tablice do poczytania. Wystawa bardzo tradycyjna w formie. Do tego zainteresowanie pracowników muzeum indywidualnym zwiedzającym jest bliskie zera. Przyszedł? To poczeka? Na co? Aż się mu sprzeda bilet (5 zł) i wpuści do niewielkiej sali.

Tymczasem muzeum powstało w 1975 roku w wyniku  jednego z największych odkryć naszej powojennej archeologii. Wykopaliska prowadzone w latach 1968-75 przez grupę archeologów pod kierunkiem Stefana Woydy przyniosły odkrycie ośrodka metalurgii żelaza sprzed dwu tysięcy lat. Muzeum umiejscowiono w Pruszkowie, bo miasto to leży w centrum badanego obszaru, który obejmuje m.in. tereny obecnych miejscowości Milanówek, Biskupice, Brwinów, Pęcice i Parzniew.

Było tu drugie co do wielkości w Europie centrum metalurgiczne. W piecach zwanych dymarkami wytapiano tu żelazo z rudy darniowej. Surowiec służył następnie głównie wytwarzania broni, która ? tak wyczytałam na tablicach ? utorowała barbarzyńcom drogę w głąb Imperium Rzymskiego. Była to rozwinięta na szeroką skalę i dobrze zorganizowana masowa (na ówczesną skalę) produkcja.

Warto wiedzieć

W pobliżu oficyny, czyli budynku muzeum,  znajduje się dość brzydki, ale oznaczony symbolem zabytku budynek. To piwnica dworska, tzw. lodownia. Ceglane, łukowe sklepienie jest ewenementem na Mazowszu.

Przeczytaj także...

Starachowice. Wielki piec, ciężarówki i dinozaury

Autor: Cezary Rudziński

Tradycje górniczo-hutnicze tego miasta i regionu są bardzo stare, chociaż należą już do historii. Sięgają bowiem początków naszej ery. Wówczas to kopano rudy żelaza i wytapiano z nich metal w piecach jednorazowego użytku – dymarkach.

Poczdam. Letni pałacyk Fryderyka Wielkiego

Autorka: Halina Puławska

Jednokondygnacyjny pałacyk był pomysłem króla, pomysłem, który zdał egzamin krajobrazowy, wręcz malarski. Swoją lekkością nie przytłacza spadających tarasów, dopełnia je. Wyważone proporcje i elegancka prostota robią wrażenie.

Ostrawa. Witkowice ? w poindustrialnym pejzażu

Autor: Cezary Rudziński

Jestem w dawnym przemysłowym gigancie, hucie i kopalni węgla Witkowice (Vitkovice) w Ostrawie, na pograniczu Moraw i czeskiego Śląska. Niespełna 20 km od granicy z Polską. Kompleks, po 170 latach działalności produkcyjnej, zyskał drugie życie w zupełnie innej roli.

Poczytaj więcej o okolicy:

Otwock Wielki. Pałac budzi się ze snu

Gassy. Promem przez Wisłę

Góraszka. Akrobacje na niebie

Prażmów. Kościół, dwór Ryxów i szczere pole