Muzeum Cluny kształtowało się od początku XIX stulecia w atmosferze zainteresowania kulturą wieków średnich. Ale przede wszystkim – z potrzeby zabezpieczenia i ocalenia zabytków Francji po tragicznych doświadczeniach okresu Rewolucji Francuskiej, w czasie której szczególnie bezwzględnie objawił się wandalizm wobec spuścizny „królewskiej” Francji.

Zbieractwo i prywatne kolekcjonerstwo antykwariuszy i amatorów sztuki uchroniło wiele z nich od zaginięcia. Zbiory gromadzone były w prywatnych domach, bez możliwości ich wystawiania. Jednym z  kolekcjonerów, którego zbiory stały się zalążkiem zbiorów Muzeum Cluny był Aleksander du Sommerard – kolekcjoner wyjątkowy. Jego zainteresowanie życiem, obyczajami, rzemiosłem  ludzi średniowiecza  wpłynęły na charakter zbiorów. W efekcie zebrał du Sommerard wszystko, co odpowiadało tym zainteresowaniom: meble, biżuterię, przedmioty codziennego użytku, naczynia. Pozostawił ponadto kilka prac zawierających ilustracje opatrzone dokładnymi  opisami zabytków, szczegółowe studium term i pałacu Cluny, charakterystykę współczesnych mu czasów i rozwoju zainteresowań przeszłością, rozważania na temat procesu rozwoju sztuki francuskiej.

Dla swojej kolekcji nabył du Sommerard (w 1833 r.) Pałac Cluny – średniowieczną rezydencję opatów kluniackich, upaństwowioną w czasie Rewolucji i ocalałą z jej pożogi, podobnie jak przyległe ruiny łaźni rzymskich. Na wniosek Alberta Lenoira, antyczne ruiny term połączone zostały z pałacem, w celu wykorzystania obydwu budowli na muzeum sztuki średniowiecznej i antycznej.

W 1843 roku wdowa po Aleksandrze du Sommerard sprzedała kolekcję męża rządowi francuskiemu. W zapisie prawnym mówi się oficjalnie o utworzeniu Musée des Thermes et de l’Hôtel de Cluny i precyzuje, że będzie ono poświęcone zabytkom, meblom i obiektom sztuki antycznej, średniowiecznej i renesansowej. Syn Aleksandra du Sommerard – Edmund mianowany został dożywotnim kuratorem muzeum (pełnił tę funkcję przez 40 lat), zaś Albertowi Lenoir powierzono konserwację i organizację architektoniczną muzeum.

W chwili powołania muzeum kolekcja du Sommerarda liczyła około półtora tysiąca eksponatów. Gdy w 1844 roku liczba zwiedzających osiągnęła 12 tysięcy, władze miejskie przekazały do muzeum kolejne obiekty: m.in. kapitele z opactwa Saint-Germain-des-Prés, rzeźby z paryskiej katedry Notre-Dame, zbiory znajdujące się niegdyś w Muzeum Antyków i Zabytków Francuskich (Musée des Antiquités et Monuments Français) Aleksandra Lenoira, zamkniętym w 1816 r. przede wszystkim Pilier des Nautes.

Obecnie stała ekspozycja liczy około 2300 eksponatów czyli 10 procent zgromadzonych w muzeum zbiorów. Przeważają eksponaty pochodzenia francuskiego, ale są również bizantyjskie, syryjskie, holenderskie, katalońskie, egipskie, koptyjskie, antyki imperium rzymskiego… Rozległa kolekcja prezentowana jest w pokojach i korytarzach opackiej rezydencji, na parterze i pierwszym piętrze oraz w pomieszczeniach term i w salach dobudowanych w XIX i XX w.

Termy czasów rzymskiego imperium pochodzą z II lub III wieku. Zbudowane zostały na planie prostokąta 100 m x 65 m, zniszczone w IX wieku w czasie najazdu Normanów, przetrwały jako ruiny do XIV wieku, kiedy to teren term i ogrodów został przekazany opatowi klasztoru benedyktynów, mających swój pałac i kolegium nieopodal. Nowy pałac opatów kluniackich – obecny – zbudowany został w końcu XV wieku. Ta późnogotycka rezydencja miejska, jest jednocześnie najważniejszym przykładem  rezydencji między dziedzińcem a ogrodem (maison entre cour et jardin). Dziedziniec odcięty został od ulicy ślepą ścianą, z wybitą jedynie bramą wjazdową. Od strony północnej  dobudowana jest kaplica pałacowa w stylu gotyku płomienistego z bogatą dekoracją wewnętrzną i sklepieniem krzyżowo-żebrowym.

Warto wiedzieć

* Wejście do muzeum znajduje się z Placu Paula Painlevé, przez ową bramę w ślepej ścianie.
* Muzeum prowadzi bogatą działalność wydawniczą i edukacyjną: konferencje, tematyczne seminaria, spotkania z dziećmi i młodzieżą.
* Obecnie muzeum zawiera zbiory powstałe do XVI wieku. Zbiory renesansowe przeniesione zostały w roku 1969 do Muzeum Renesansu w Ecouen.

Przeczytaj także...

Nordstrand. Wzdłuż wałów nad morzem wattowym

Autorka: Anna Ochremiak

W czasie odpływu po błotnistym dnie morskim można wędrować kilometrami. Ale trzeba zadbać o własne bezpieczeństwo. Przede wszystkim trzeba dowiedzieć się  o godziny pływów, aby nie dać się zaskoczyć przez powracającą wodę.

Paryż. Tajemnica jednorożca z Cluny

Autorka: Halina Puławska

Przysiadłam na ławeczce pośrodku okrągłej sali bez okien. Oświetlenie jest skąpe, przytłumione. Na szarych, betonowych ścianach rozwieszono sześć tapiserii z serii „Dama z jednorożcem”. A każda tkanina jest zamkniętym obrazem.

Trutnov. Od czarnego smoka do srebrnego lwa

Autor: Cezary Rudziński

Smok jest metalowy, wykonany z poczerniałej, miedzianej blachy i uroczyście zawieszany podczas dorocznego święta z pochodem, jarmarkiem oraz imprezami kulturalnymi na początku maja, aby przyciągać uwagę i turystów aż do września.

Poczytaj więcej o okolicy:

Paryż. Komu się podoba Centrum Pompidou?

Paryż. W labiryntach Luwru

Paryż. Na krańcach mostu Aleksandra

Paryż. Tłoczno na Wieży Eiffla