Łosie od końca XIX wieku do lat czterdziestych XX wieku były najbogatszą wsią łemkowską. Jej mieszkańcy trudnili się obwoźnym handlem mazią, czyli smarami.

Początkowo uzyskiwali te produkty samodzielnie podczas suchej destylacji odpadów sosnowych. Od połowy XIX wieku, w związku z rozwojem na Podkarpaciu przemysłu naftowego, Łosianie zaczęli handlować produktami wytworzonymi z ropy. Używano ich przede wszystkim do smarowania kół.

Stąd maziarze poszli w świat

Do II wojny światowej handel mazią był podstawowym źródłem zarobkowania większości mężczyzn. Drobni handlarze chodzili pieszo po wsiach Karpat i Pogórza, inni wyjeżdżali w dalekie trasy ciężkimi wozami. Do czasów I wojny światowej prowadzili handel głównie na terenie Austro-Węgier, Rosji, Prus, Siedmiogrodu i Moraw. W okresie międzywojennym wozili towar do Warszawy, Kalisza, Łomży, Lublina? Po II wojnie światowej handel się załamał, chociaż kilkanaście osób prowadziło go jeszcze do lat sześćdziesiątych XX wieku.

Muzeum niezwykłego fachu

Intratny zawód i migracje z nim związane miały istotny wpływ na życie i przemiany kulturowe mieszkańców wsi. Wiele ciekawego na ten temat można dowiedzieć się w zorganizowanej w Łosiu ?Zagrodzie Maziarskiej?. Muzeum znajduje się w centrum wsi, między cerkwią a nowym kościołem. Zorganizowane jest w starej, bo 112-letniej tradycyjnej chyży łemkowskiej.

Ekspozycja w łemkowskiej chyży

Składa się z izby etnograficznej, gdzie eksponowane są przedmioty codziennego użytku ? meble, sprzęty, narzędzia i ubiory. Sień i kolejna izba gromadzi pamiątki związane z dawnym fachem. Są tu fotografie rodzin maziarskich, wozów i pokazujące handel produktami ropopochodnymi. Są beczki, próbki mazi i ropy naftowej. W gablotach zobaczymy dokumenty rodzin maziarskich. Dowiemy się jak wyglądał strój maziarza. Na ścianach wiszą mapy ilustrujące jak daleko zapuszczali się w swoich podróżach. Obok chyży stoi spichlerz i stajnia z wozownią. Znajdują się tu dwa wozy maziarskie.

Warto wiedzieć

Pomysł stworzenia zagrody maziarskiej wypłynął od Zjednoczenia Łemków, otwarto ją w 2009 roku. Jest to filia Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach.

Przeczytaj także...

Dubaj. Oszałamiająca kariera rybackiej wioski

Autor: Cezary Rudziński

To największe miasto w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. A wszystko to dzięki odkryciu na tej pustyni złóż ropy naftowej i gazu, następnie zaś udanych inwestycji w handel, sektor bankowy i biznesowy, a również turystykę.

Nowica. Cichy wieczór w łemkowskiej wsi

Autorka: Barbara Górecka

Do wsi można się dostać od strony Przełęczy Małastowskiej, z Uścia Gorlickiego przez osadę Oderne lub z Bielanki. Z każdej strony jest to wędrówka piesza.

Klimkówka. Kościół nad zalewem

Autorka: Barbara Górecka

Postanowiono wybudować kopię zniszczonej cerkwi na przełęczy nad zalewem. Z braku środków nie udało się odtworzyć jej wiernie. Zrezygnowano z odtworzenia wszystkich kopuł. Dziś jest to nadal kościół rzymskokatolicki.

Poczytaj więcej o okolicy:

Turzańsk. Z doliny Osławy na listę UNESCO

Uście Gorlickie. Tu leżą najsłynniejsi Łemkowie

Gładyszów. Do wsi, których już nie ma

Nowica. Drewniana łyżka stoi przy drodze