Toskania
Od Etrurii po Wielkie Księstwo
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Toskania, historyczna kraina w środkowych Włoszech, ze stolicą we Florencji, funkcjonuje obecnie w formie jednego z włoskich regionów administracyjnych.
Kształtu zbliżonego nieco do trójkąta, graniczy on od północo-zachodu z Ligurią, na północy z Emilią-Romanią, na wschodzie z Marche i Umbrią, zaś od południa z Lacjum. Toskańską granicę zachodnią tworzy wybrzeże morskie długości blisko 400 km, obmywane przez wody Morza Liguryjskiego w partii północno-centralnej a Morza Tyrreńskiego na południu. Przy powierzchni 22,9 tys. km² jest Toskania piątym największym rzeczonym regionem (województwem) Włoch ze wszystkich ich dwudziestu, ustępując Sycylii, Piemontowi, Sardynii i Lombardii, ażeby z kolei pod względem liczby ludności, wynoszącej 3,7 mln, lokować się na miejscu dziewiątym. Jak większość włoskich jednostek onego szczebla, konkretnie zaś ich całość poza pięcioma, Toskania to oczywiście region o statucie zwykłym (regione italiana a statuto ordinario).
Wewnętrznie jest rozczłonkowana na dziesięć odpowiedników naszych powiatów, które są stanowione przez jedno miasto metropolitalne (Città Metropolitana di Firenze; do niedawna Provincia di Firenze) oraz przez dziewięć tradycyjnych prowincji (Arezzo, Grosseto, Livorno, Lucca, Massa-Carrara, Pisa, Pistoia, Prato, Siena). Do Toskanii należą też morskie wyspy archipelagu jej imienia. Zaś na przeciwnej flance wschodniej częścią toskańskiej gminy Badia Tedalda w prowincji Arezzo jest niewielka eksklawa Ca’ Raffaello otoczona terytorium regionu Emilia-Romania (Provincia di Rimini). Stolica Toskanii, wszechświatowej glorii i wszechświatowego splendoru miasto spod znaku lilii, skupia mieszkańców 383 tysiące, co plasuje je na ósmej pozycji w kraju.
Zagadkowi, tajemniczy, intrygujący
Nazwa krainy, jako również oblewającego ją Morza Tyrreńskiego, wywodzi się od Etrusków, zamieszkujących te tereny w starożytności (gr. Ετρούσκοι, Τυρρηνοί, Ρασίννες; łac. Etrusci vel Tusci). Ten dość zagadkowy i tajemniczy lud, historyków stale i wielce intrygujący, proweniencji nieznanej, sam siebie jak wyżej zwący Rasenna lub Rasna, o kulturze jakby zbliżonej do greckiej, zasiedlał pierwotnie (Etruria Właściwa) ziemie pomiędzy rzeką Arno a Rzymem, dokonując następnie ekspansji na sąsiednie obszary (na północy po rzekę Pad).
Nie stanowiąc politycznie jednego organizmu żyli Etruskowie w państwach-miastach, z których część w liczbie dwunastu tworzyła związek miast (Dodecapoli Etrusca). Etruskowie uchodzą w historiografii za lud obdarzony głównie zmysłem praktycznym. Wiele z posiadanych przez nich umiejętności technicznych przejęli Rzymianie po podboju tych terenów w III wieku p.n.e. Stąd też na tej płaszczyźnie postrzega się czasami Etrusków jako sui generis nauczycieli Rzymian (zaś niejeden z przodkodumnych Toskańczyków do dziś spogląda nieco z góry na Rzym).
Arezzo i Lukka, Pistoia i Siena
Po upadku cesarstwa zachodniorzymskiego region znalazł się pod władztwem Ostrogotów oraz Bizancjum, a potem Longobardów, którzy i tutaj utworzyli jedno z mnogich swych księstw, z siedzibą w mieście Lukka (Ducato di Lucca, Ducato di Tuscia). Jego miejsce zajęła w 797 roku Marchia Toskańska (Marca di Tuscia) wchodząca w zestaw karolińskiego Królestwa Włoch, podstawy powołanego w 962 roku Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Gigantyczny średniowieczny konflikt cesarstwa z papiestwem, tudzież wkomponowana weń rywalizacja wewnątrzwłoskich stronnictw politycznych, proimperatorskich gibelinów i propapieskich gwelfów, wygenerowały warunki do powstania w XI–XII wieku także w środkowych Włoszech samodzielnych republik miejskich (Florencja, Piza, Siena, Arezzo, Pistoia, Lukka).
Nietrudno chyba dostrzec paralele komunalnej cywilizacji północnych i środkowych Włoch, najbardziej zurbanizowanej strefy ówczesnej Europy, ze starożytnym Rzymem okresu republikańskiego. Florencja, Mediolan, Genua, Wenecja to oczywiście cztery supergwiazdy komunalnych Włoch, a każda z nich o swej własnej niepowtarzalnej osobowości. Na tym jednak i bynajmniej nie kończył się miejski pejzaż włoskiej Północy i włoskiego Centrum. Obok powyższych potęg błyszczał bowiem na Italii miejskim firmamencie cały szereg punktów średnich i mniejszych, miejskich stolic małych, ale z równie własną i tylko im właściwą fizjonomią i znamiennymi cechami. Jak Siena i Lukka. Jak Massa Marittima i San Gimignano. Jak Cremona, Piacenza, Asti.
Państwo Garnizonów
W XV stuleciu prawie całej Toskanii narzuciła swą zwierzchność Florencja (Repubblica Fiorentina, Repubblica di Firenze). Władający nią od roku 1434 kupiecko-bankierski ród Medyceuszy przekształcił w roku 1532 republikę, przy pomocy cesarza Karola V Habsburga, w Ducato di Firenze, które po podboju Sieny przyjęło w roku 1569 nazwę Wielkiego Księstwa Toskanii (Granducato di Toscana). Granice państwa zbiegły się niemal z granicami dzisiejszej Toskanii.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz