Opatów
Między Bramą Warszawską i ratuszem

Jest to jeden z najstarszych ośrodków historycznej Ziemi Sandomierskiej. W Opatowie położonym na Wyżynie Sandomierskiej, nad rzeczką Opatówką osadnictwo zaczęło się już na przełomie X i XI wieku.
fot: Cezary Rudziński
Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
Jest to główny element pozostałości murów obronnych, a zarazem jedyna z zachowanych bram miejskich.
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
  • Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem
Uwaga! Materiał został zamieszczony w naszym portalu już ponad rok temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Wjeżdżających do Opatowa od północy wita Brama Warszawska zbudowana z kamienia na planie kwadratu w latach 1520-1530, z fundacji ówczesnego właściciela miasta, kanclerza wielkiego koronnego Krzysztofa Szydłowieckiego.

Jest to główny element pozostałości murów obronnych, a zarazem jedyna z zachowanych bram miejskich. Za nią zaczyna się stara część Opatowa, współcześnie nieco sennego, ale ładnego i pięknie utrzymanego, przynajmniej w centrum, nieco ponad  6,6-tysięcznego miasteczka.  Jest to jeden z najstarszych ośrodków historycznej Ziemi Sandomierskiej, obecnie miasto powiatowe i gmina miejsko-wiejska w woj. świętokrzyskim. W Opatowie położonym na Wyżynie Sandomierskiej, nad płynącą w dolinie rzeczką Opatówką, w średniowieczu nazywaną Łukawą, osadnictwo zaczęło się już na przełomie X i XI wieku. Obok książęcego Żmigrodu początkowo były dwie osady. Jedna na podgrodziu, druga na wzgórzu obok klasztoru bernardynów. Przy czym ta druga uważana jest za pierwotne miasto. Archeolodzy odkopali bowiem w tym miejscu resztki zabudowy miejskiej z XI-XII w.

Legenda i fakty

Tam też wzniesiono pierwszą opatowską świątynię, romańską rotundę p.w. Najświętszej Marii Panny. Według jednej z wersji dziejów miasta, opartej na Kronice Jana Długosza, w Opatowie była pierwsza w Polsce komandoria templariuszy założona przez księcia Henryka Sandomierskiego, syna Bolesława Krzywoustego, po jego powrocie z wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej. Współczesna nauka kwestionuje tę koncepcję jednak, nie znajdując na to żadnych dowodów. Pierwsza wzmianka o Opatowie w źródłach pisanych pojawiła się w roku 1189. Natomiast najstarszą z zachowanych, a zarazem najcenniejszą budowlą miasta, jest kolegiata p.w. św. Marcina z Tours. Zbudowana została najprawdopodobniej z inicjatywy Bolesława Krzywoustego. Stoi na wzgórzu tuż za Bramą Warszawską i jest jednym ze szczególnie cennych zabytków architektury romańskiej, chociaż z późniejszymi dobudowami i przebudowami gotyckimi, renesansowymi i barokowymi. Świątynia ta wzniesiona została w pierwszej połowie XII w. jako kolegiata z wydłużonym prezbiterium na miejsce modlitwy duchownych ze zgromadzenia kanonickiego. Krótka historia tego zabytku z kalendarium najważniejszych, związanych w nim wydarzeń oraz opis znajdujących się w nim najcenniejszych elementów i detali znajduje się na tablicy w pobliżu wejścia. I z niego, ale również z innych publikacji, korzystam pisząc ten tekst.

Bywali tu królowie

We wspomnianym roku 1189 opat z klasztoru na Łysej Górze przybył do Opatowa na spotkanie z księciem Kazimierzem Sprawiedliwym. Przy okazji wspomnę, że w mieście tym przebywali również inni władcy Polski. Kilkakrotnie Kazimierz Wielki, po nim Władysław Jagiełło, Jan III Sobieski i Stanisław August Poniatowski. Pierwsza pisana wzmianka o istnieniu kapituły kanoniczej w Opatowie pochodzi z roku 1206. Do najważniejszych dat w historii kolegiaty zalicza się m.in. przyjęcie w niej w 1339 r. przez Kazimierza Wielkiego delegata papieża Benedykta XII, któremu przedstawił krzywdy i szkody wyrządzone Polsce przez Krzyżaków. A następnie w latach 1368 i 1369 przyjęcie przez niego komisarzy papieskich, którzy przybyli na proces o ziemie zagarnięte przez Krzyżaków. Spotkanie tu, 11 stycznia 1411 r., Władysława Jagiełły z żoną, Anną Cylejską. Zniszczenie kolegiaty i zagrabienie jej skarbów w 1502 r. przez Tatarów, a następnie odbudowę i wyposażenie w latach 1514-47 przez Szydłowieckich.

Miasto biskupie i prywatne

26 października 1514 r. biskup lubuski Teodoryk, a na własność biskupów lubuskich Opatów wraz z kilkunastoma wsiami przeszedł już około roku 1237 z nadania księcia Henryka Brodatego, sprzedał za zgodą papieża Leona X Opatów kanclerzowi wielkiemu koronnemu Krzysztofowi Szydłowieckiemu. W 1683 r. w tutejszej kolegiacie Jan III Sobieski dziękował Bogu za zwycięstwo nad Turkami pod Wiedniem. W latach 1710-40 ? to kolejne daty z kalendarium najważniejszych wydarzeń w dziejach kolegiaty, jej wnętrza poddane zostały renowacji i wyposażone w nowe ołtarze, stalle kanonickie i ławy. Zaś w późniejszy latach XVIII w. powstała barokowa polichromia o treści alegorycznej ze scenami z życia św. Marcina oraz Polski. M.in. zwycięskich bitew: na Psim Polu w 1109 r. pod wodzą Bolesława Krzywoustego, pod Grunwaldem w 1410 r. pod wodzą Władysława Jagiełły i pod Wiedniem w 1683 Jana III Sobieskiego.

Czytaj dalej - strony: 1 2

Poczytaj więcej o okolicy:

 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij