Łódź
Ostatni pałac bawełnianego magnata
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Gdy tylko przekraczam bramę nowego cmentarza żydowskiego w Łodzi, kieruję wzrok ku niezwykłej jak na nekropolie tej religii budowlę. To mauzoleum Izraela Poznańskiego, największy żydowski grobowiec na świecie. Tak wielki, że nazywany złośliwie ostatnim pałacem bawełnianego magnata.
Wbrew obyczajowi, wbrew religijnym nakazom, potężny przemysłowiec kazał wybudować na miejsce spoczynku własne i małżonki monumentalny grobowiec. Ustawiono w nim dwa sarkofagi z czerwonego marmuru. To także wbrew prawom: na żydowskim cmentarzu kobiety leżą osobno.
Projekt grobowca był już gotów za życia przemysłowca, ale zbudowano go w latach 1903-05, już po jego śmierci. Mauzoleum zaprojektował Adolf Zeligson z Berlina. Grobowiec stanął na planie koła o promieniu 9,5 metra. Kopuła wsparta na kolumnach została udekorowana od wewnątrz mozaiką, składającą się z dwóch milionów różnokolorowych szkiełek. Wykonali ją artyści ze znanej firmy sztukatorskiej Andrea Salvatiego z Wenecji. Mozaika przedstawia tematy biblijne. Dominują w niej cztery palmy, symbole obfitości i odkupienia. Na zewnątrz potężny napis: Poznański. Metalowe sarkofagi wykonał Antoni Urbanowski.
Grobowiec, jak i cały cmentarz, w czasach peerelu popadał w ruinę. W 1993 roku wstawiono ozdobne kraty, w latach 2006-07 gruntownie go odrestaurowano.
Warto wiedzieć
* Izrael Poznański (1833-1900) był najpotężniejszym przedsiębiorcą łódzkim pochodzenia żydowskiego, jednym z trzech (obok Niemców Ludwika Geyera i Karola Scheiblera) „królów bawełny”. W jego pałacu znajduje się obecnie Muzeum Miasta Łodzi, a w murach dawnej fabryki – słynna galeria handlowa „Manufaktura”.
* Nowy Cmentarz Żydowski przy ulicy Brackiej 40, utworzono w 1892 r. ze znaczącym zaangażowaniem finansowym Izraela Poznańskiego. Zajmuje on powierzchnię 42 ha. Dominują na nim tradycyjne macewy i ohele, jednak wzdłuż głównej alei znalazło miejsce wiele grobowców bogatych przemysłowców przełomu XIX i XX wieku. Jednak żaden nie dorównuje rozmiarem mauzoleum Poznańskiego.
* Oprócz Poznańskich na Nowym Cmentarzu w Łodzi znajdują się jeszcze grobowce drobniejszych żydowskich przedsiębiorców: Barcińskich, Jarocińskich, Katsenbergów, Kohnów, Prussaków, Rosenblattów, Silbersteinów, Stillerów.
* Cały cmentarz jest zabytkiem zaledwie od 1980 roku.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 6
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Wybieram się do Łodzi i nie omieszkam odwiedzić również ten cmentarz. Czy sarkofagi są z czerwonego marmuru, czy metalowe?
Przecież napisałam, że marmur, czerwony. Skąd pomysł, że metalowe? Nie dotykałam, bo sarkofagi są za kratą. Jednak nawet na zdjęciu wyglądają na marmurowe!
Zgadza się, ale w następnym akapicie pisze Pani pod konie, że „metalowe sarkofagi wykonał…”. Czy chodzi o projekt?
O rety, rety! Bardzo przepraszam za ton irytacji w odpowiedzi na słuszną uwagę! Oczywiście pomyliłam się, czasem człowiek myśli o czymś, a pisze drugie. Może myślałam o kracie? Ta jest metalowa. Sarkofagi są z marmuru, czerwonego marmuru.
Ja będąc w Łodzi na pewno zrobię drugie podejście do zwiedzenia tego pięknego i fascynującego miejsca. W lipcu tego roku nie udało mi się obejrzeć ,ponieważ cmentarz był czynny tylko do godz. 15.00 .Bardzo żałuję ,ale na pewno nie odpuszczę.
Sarkofagi, zostały tak wykonane, ze nawet wandal , który miał pillnować cmentarza za pomocą podnosników nie mógł ich zdemontować. Lecz wykonali na wysokości głoqy otwory z boków aby wyjąć jak przypuszczali złote zeby. Kilkakrotnie byłem po 1960 r. pry sarkofagach i rozmawiałem z synem dozorcy zarazem złodziejem płyt wywożonych przez ojca do zakładów kamieniarskich.