Zakopane
Panteon na Pęksowym Brzyzku
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Przy najstarszej ulicy Zakopanego, Kościeliskiej, znajduje się cmentarz na Pękowym Brzyzku zwany też Starym Cmentarzem. Jest to Cmentarz Zasłużonych.
Był on pierwszą nekropolią zakopiańską, a powstał w połowie XIX wieku. Od lat dwudziestych XX wieku zaczęto tu chować tylko tych, którzy mieli rodzinne grobowce i ludzi wybitnych oraz zasłużonych dla Zakopanego, Podhala i Tatr. Prawie każdy, kto zapisał się w dziejach miasta i Tatr ma tu swoje miejsce. Czasem są to tylko symboliczne mogiły. Znajduje się tu także obelisk wzniesiony dla uczczenia pamięci zamordowanych w 1861 r. w czasie szarży policji carskiej na demonstrantów warszawskich i wileńskich. Na bramie wejściowej umieszczona jest tablica pamiątkowa poświęcona tatrzańskim kurierom.
Ziemię pod cmentarz ofiarował w 1848 r. Jan Pęksa i od jego nazwiska wywodzi się nazwa tego cmentarza. Jego grób to mały kopczyk zwieńczony krzyżem podhalańskim. „Brzyzek” w góralskiej gwarze oznacza urwisko nad potokiem i taka właśnie jest lokalizacja tego cmentarza. Teren jest ogrodzony kamiennym murem, a wewnątrz znajdziemy ślady wielkiej historii.
Znajduje się tutaj około 500 grobów, a wśród nich 250 osób zasłużonych. Niemal wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki. Wykonane są w drewnie, metalu, kamieniu. Góralskie krzyże są rzeźbione motywami podhalańskimi. Wiele nagrobków powstało w pracowni Władysława Hasiora, w czasach, gdy jeszcze uczył Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem.
Przez środek cmentarza prowadzi wąska alejka, a po obu jej stronach w kilku rzędach umieszczone są groby. Zaraz przy wejściu po prawej stronie jest symboliczny grób Witkacego i jego matki, a po lewej grobowiec rodzinny Chramców, i grób księdza Józefa Stolarczyka. Dalej znajdziemy grób Stanisława Marusarza z żoną oraz Heleny Marusarzówny. Kornel Makuszyński ma zawsze zapalone znicze przynoszone przez dzieci. Po przeciwnej stronie znajdziemy miejsce Władysława Orkana, a z jego lewej strony Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Po prawej z kolei pochowany został Tytus Chałubiński, tuż za nim piewca Tatr – Sabała (Jan Krzeptowski). Obok niego pochowano Stanisława Witkiewicza (ojca Witkacego).
Pośrodku cmentarza są nagrobki Karola Stryjeńskiego, Antoniego Kenara, Jana Długosza, Antoniego Rząsy i Władysława Hasiora. Wielu przewodników tatrzańskich też tutaj znalazło miejsce wiecznego spoczynku. Na końcu cmentarza i pod murem jest już nowsza historia. Nie sposób wymienić wszystkich…
Przed wejściem na cmentarz stoi zabytkowy kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej. Jest to najstarszy drewniany kościół w Zakopanem, a powstał dzięki inicjatywie pierwszego proboszcza zakopiańskiego ks. Józefa Stolarczyka. Kościół wybudowano w latach 1847-52 na gruncie podarowanym przez Pawła Gąsienicę, jednego z najbogatszych gazdów. Wystrój wnętrza stanowią ludowe obrazy oraz drewniane figurki pochodzące z połowy XIX wieku. W ołtarzu jest replika obrazu Czarnej Madonny z Częstochowy. W ostatnich latach kościółek został odnowiony.
Między kościółkiem a cmentarzem znajduje się murowana kaplica p.w. św. Świerada i Benedykta z około 1810 roku. Jest to najstarsza budowla sakralna w Zakopanem. Kaplicę wybudował Paweł Gąsienica – jak legenda niesie – dla odkupienia swych zbójnickich grzechów.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
Komentarze: 1
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Cmentarz najlepiej zwiedzać z przewodnikiem , tak jak i inne miejsca.
Jesteście na bierząco informowani o ciekawych wydarzeniach .