Neapol
Południe Włoch po Wyprawie Tysiąca
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Anarchizm nie spotkał się więc wbrew nadziejom Bakunina z uznaniem południowowłoskich chłopów, a włoskie południe w odróżnieniu od południa hiszpańskiego, nie stało się bastionem jego agrarnej wersji. Dość popularny w środku kraju natrafił anarchizm na innych rolniczych obszarach, w Lombardii i Veneto, na sui generis konkurencję w postaci wiejskiego socjalizmu jako też spółdzielczości katolickiej.
Przypisane do południa
Jak już rzeczono, obie historyczne stolico-metropolie dwuczłonowego włoskiego południa, Neapol i Palermo, były na przestrzeni stuleci największymi miastami całych Włoch. Około 1800 roku Neapol liczył 400 tysięcy mieszkańców i w Europie był trzecim po Londynie i Paryżu, zaś Palermo miało 200 tysięcy mieszkańców. Dystansowały one więc Rzym (153 tys.), Wenecję (140 tys.) i Mediolan (135 tys.). Również po zjednoczeniu najludniejsze miasta Włoch wciąż znajdowały się na południu. W 1871 roku przewyższał Neapol aż prawie dwa razy Rzym a ponad dwa razy Mediolan i Turyn.
Lecz przestając być stolicą własnego państwa został Neapol pozbawiony wynikających stąd czynników miastotwórczych, zaś jego zaplecze, tj. całe kontynentalne południe, z którego stołeczne miasto żyło przez wieki, teraz już bezpośrednio weszło w kontakt z resztą Italii. Oczywiście Neapol jako była stolica największego z państw włoskich jeszcze bardzo i bardzo długo dzierżył w tym zakresie włoską palmę pierwszeństwa. Jednakże samo tempo jego wzrostu wyraźnie zmalało z korzyścią dla ośrodków północy. Dawna stolica ustępowała tutaj nawet niektórym miastom swego byłego Królestwa (Katania).
Przed zjednoczeniem włoskie południe nie tylko nie było aż tak zaniedbane gospodarczo jak przedstawiała to liberalna propaganda, ale istniały nawet sektory, w tym również szeroko rozumianego przemysłu, w których to południe górowało nad północą (świadomość tego jest na Mezzogiorno bardzo żywa do dziś). Odprzemysłowieniu uległo Południe właśnie dopiero po zjednoczeniu, ażeby, w owej mocno przemysłowej epoce, z czasem ostatecznie zejść na wyznaczoną mu rolniczą, tym samym w powyższym kontekście podrzędną pozycję. Po zniesieniu ceł przemysłowe towary z południa może i faktycznie na ogół nie wytrzymywały konkurencji tych z północy. Ale czynnikiem o dezindustrializacji decydującym było wcale nie to, lecz ? jak zawsze i wszędzie ? polityka państwa, konkretnie zaś rozdział środków finansowych, za sprawą której nastąpił klasyczny transfer bogactwa, zatem w tym przypadku przesunięcie go na północ. Tam bowiem wydatkowano gros zebranych w całym kraju podatków.
Skalą swej niesprawiedliwości proporcje owe niekiedy wręcz przygniatają. Dla przykładu na meliorację gruntów w latach 1862-97 przeznaczono na północy 267 mln lirów, w centrum 188 mln lirów, zaś na południu 3 mln lirów. Dokonawszy tego gospodarczego spustoszenia zainicjowano początkiem nowego stulecia politykę wsparcia południa. Ale nawet wtedy wzbudziła ona opór północy. Np. radni miasta Livorno oprotestowali ustawę dotyczącą translokacji przemysłu do Neapolu, zaś w 1906 r. sąsiednia toskańska wyspa Elba zażądała przypisania jej do południa.
Meridione a Mezzogiorno
Mówiąc o włoskim południu dobrze jest z rozmaitych względów, rzecz jasna także historycznych, wyróżnić południe kontynentalne, określane takimi włoskimi mianami jak Italia Meridionale, Meridione, Bassa Italia, Sud Italia, Suditalia albo po prostu Sud. Obejmuje ono południową partię Półwyspu Apenińskiego, na którą składają się administracyjne regiony Abruzja, Basilicata (w latach 1932-47 pod hist. imieniem Lukania), Kalabria, Kampania, Molizja i Apulia. Natomiast Mezzogiorno to termin szerszy, bo łączący Italię Merydionalną z Italią Wyspiarską, Italia Insulare lub krótko Isole, czyli administracyjne regiony Sardynii i Sycylii. Aczkolwiek Meridione i Mezzogiorno bywają też, w zależności od kontekstu, stosowane synonimicznie. Same natomiast wspomniane wyżej regiony kontynentalnego południa zostały na ogół wymyślone po zjednoczeniu, dość sztucznie, przez urząd statystyczny, dla potrzeb gromadzenia i sortowania na ich temat danych (na północy w jakimś przynajmniej stopniu pokryły się one z dawnymi państwami przedzjednoczeniowymi).
Dodaj komentarz