Dębe Wielkie, to ? wbrew nazwie ? niewielka gminna miejscowość położona na wschód od Warszawy przy trakcie do Moskwy (droga nr 2, w kierunku Terespola).

Trafiła do podręczników historii jako miejsce zwycięskiej bitwy z czasów Powstania Listopadowego. 31 marca 1831 roku wojsko polskie pod dowództwem niedawno mianowanego naczelnym wodzem powstania generała Jana Skrzyneckiego rozbiły tu rosyjski korpus generała Grigorija (Georga) Rosena.

Była to jedna z serii zwycięskich bitew jakie stoczyli powstańcy zimą i wiosna 1931 roku ? poprzedzały ją starcia pod Olszynką Grochowską i Wawrem, potem była wygrana pod Iganiami ? także przy trakcie moskiewskim. Sukcesów militarnych nie wykorzystano jednak, a winą za zmarnowanie szans Powstania obarcza się ugodowo nastawionego do Rosjan generała Skrzyneckiego.

O wygranej bitwie przypomina skromna tablica umieszczona na ścianie kościoła parafialnego św. Piotra i Pawła w Dębem Wielkim. Została tam umieszczona w 1931 roku, w setną rocznicę starcia. W 2005 roku przed kościołem stanął drugi pomnik, upamiętniający zasłużonych w tej bitwie żołnierzy dywizjonu żandarmerii dowodzonych przez Franciszka Sznajde. Przedstawia on siedem lanc, na których umocowano pamiątkową tablicę.

Warto wiedzieć

* Kościół parafialny w Dębem został zbudowany w 1906 roku. Neogotycką budowlę zaprojektował Józef Pius Dziekoński.
* Położenie przy moskiewskim trakcie a na przedpolach Warszawy sprawiło, że w tym miejscu armie stawały niejeden raz: 17 sierpnia 1920 roku wojsko polskie po dowództwem gen. Józefa Hallera pokonało tu bolszewików, a 13 i 14 września 1939 roku Wołyńska Brygada Kawalerii walczyła tu z Niemcami.
* Po przykościelnym terenie chodzą strusie.

Przeczytaj także...

Paryż. Montparnasse i polskie na nim groby

Autorka: Halina Puławska

Na Cmentarzu Montparnasse wymienia się ponad 150 nazwisk polskich emigrantów i ich potomków, często urodzonych już we Francji. Spoczywają w grobach indywidualnych i grobowcach rodzinnych oraz w grobach zbiorowych.

Iganie. Pomnik ostatniej wygranej bitwy

Autorka: Małgorzata Raczkowska

9 kwietnia 1831 r. siedmiotysięczna armia stanęła na przedmieściach Siedlec, pod Iganiami. Dwukrotnie liczniejsze rosyjskie wojska broniły przeprawy przez rzeczkę Muchawkę. Polacy od razu stanęli do boju.

Warszawa. Górka Czerniakowska: Kopiec Powstania

Autorka: Małgorzata Raczkowska

Obudził się we mnie lokalny, warszawski patriotyzm… Jak to! Przecież w Warszawie też mamy kopce… A właściwie to góry… albo raczej górki… bo kopiec z prawdziwego zdarzenia mamy tylko jeden: to Kopiec Powstania Warszawskiego.