Stambuł
Sűleymaniye, czyli Sulejman i Roksolana
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Nad Starym Miastem dawnego Konstantynopola nieznacznie góruje ogromny meczet z dużą kopułą i czterema minaretami.
To Sűleymaniye, meczet Sulejmana Wspaniałego, a ściślej cały kompleks architektoniczny (Sultan Sűleyman Kűlliyesi) obejmujący także cmentarz z mauzoleami tego władcy i jego ukochanej żony Roksolany, cztery medresy ? uczelnie muzułmańskie, szpital z przytułkiem oraz inne budowle. Zbudował go, w latach 1550-1557, genialny architekt Mimar Koca Sinan (1489-1588) na wzgórzu nad zatoką Złotego Rogu. Meczet ten uważany jest za najdoskonalszą spośród jego blisko 500 budowli, jakie w ciągu niemal stuletniego życia wzniósł, a przynajmniej zaprojektował. Chociaż sam jego autor za szczytowy w swojej twórczości uważał Selimiye Kűlliyesi ? Kompleks Selima (1567-1575) w Edirne, dawnym Adrianopolu. W Stambule zaś, mimo większej popularności wśród turystów słynnego Błękitnego Meczetu ? Sultanahmet Camii, Sűleymaniye jest najznakomitszą budowlą sakralną islamu. Wzniesioną z inicjatywy czwartej, ale najsławniejszej żony Sulejmana ? Hűrrem, powszechniej, zwłaszcza w Europie, znanej pod imieniem Roksolany.
Zdobywca i prawodawca
Sulejman Wspaniały (1494-1566, panował 46 lat od 1520 r. do śmierci), nazywany jest też Prawodawcą (Kamuni), gdyż radykalnie zreformował osmańskie prawo, administrację, armię i finanse. Był również mecenasem kultury oraz poetą piszącym pod pseudonimem Muhibbi. Do historii przeszedł jednak przede wszystkim ze względu na liczne podboje (osobiście uczestniczył w 13 kampaniach wojennych) zwłaszcza w Europie (zdobycie Belgradu ? 1521, Budapesztu ? po bitwie pod Mohaczem w 1526, oblężenie Wiednia ? 1529 itp.) ale także w Azji i Afryce.
Głośny był, budzący ciekawość również współcześnie, jego związek z Roksolaną. Najpierw niewolnicą i nałożnicą w haremie, później czwartą żoną i matką jego syna oraz następcy Selima II (1524-74). O jej dzieciństwie wiadomo niewiele. Porwana została w jasyr, prawdopodobnie jako mała dziewczynka podczas najazdu tatarskiego w 1509 roku w okolicach Rohatyna. Z tym bowiem miastem położonym między Lwowem i Stanisławowem (obecnie Iwano-Frankowsk) kojarzone jest jej pochodzenie. W każdym razie na centralnym placu Rohatyna stoi, na wysokiej kolumnie, pomnik Roksolany, uważanej za tamtejszą ?rodaczkę?, o czym pisałem niedawno w jednym z reportaży z Ukrainy.
Czy rzeczywiście z Rohatyna?
Faktem jest, że poeta epoki baroku Samuel Twardowski pisał o niej jako o córce podłego popa z Rohatyna, niewolnicy oddanej do seraju. Podobno nazywała się Aleksandra Lisowska, ale nic dotyczącego jej dzieciństwa nie jest pewne. Urodziła się zapewne na początku XVI w. i na pewno do sułtańskiego haremu trafiła przed rokiem 1520, gdyż w 1521 roku urodziła Sulejmanowi pierwszego syna Mehmeda (zmarł w 1543 roku.) A później jeszcze czterech synów, z których przeżyło ją dwu, a ojca jeden, wspomniany Selim. A także ukochaną córkę władcy Mihrimah (1522-78).
Roksolana w haremie otrzymała imię Hűrrem, co znaczy Rozpromieniona, Kwitnąca lub Roześmiana, i pod nim przeszła do historii osmańskiej Turcji. Odegrała w niej bowiem niebagatelną rolę. Urodziwa, inteligentna oraz zaprawiona w haremowych i pałacowych intrygach, zdołała zostać nie tylko czwartą i ostatnią żoną Sulejmana, ale mieć wpływ na jego rządy. Korespondowała podobno, jako sułtanka, z królem Zygmuntem Starym i królową Boną. Przyczyniła się, również podobno, do śmierci Mustafy (1515-1553), syna Sulejmana i jego trzeciej żony Mahidevran oraz następcy tronu, uduszonego na rozkaz władcy. Co utorowało drogę do tronu jej Selimowi.
Meczety ?ku czci?
Nie miejsce tu aby szerzej pisać na jej temat. Zwłaszcza, że poświecono jej już sporo książek, filmy i serial TV, nie licząc artykułów i innych publikacji. Wspomnieć jednak wypada, że to z jej inicjatywy Sinan zbudował wspomniany na wstępie kompleks meczetowy w Stambule, aby uczcić wielkiego władcę, u którego był naczelnym architektem kraju. Zwyczaj upamiętniania w ten sposób nie tylko sułtanów, ale i ich matki lub córki, a także ważnych urzędników imperium, zwłaszcza wielkich wezyrów, których było stać na takie inwestycje, był w tamtych czasach w Turcji dosyć powszechny.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz