Kraków
Synagoga Tempel na Kazimierzu
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Najmłodszą na krakowskim Kazimierzu jest synagoga Tempel zwana też Postępową. Zbudowano ją w drugiej połowie XIX wieku dla Stowarzyszenia Żydów Postępowych.
Synagoga była kilkakrotnie przebudowywana, ale zachowała tę samą formę architektoniczną i styl mauretańsko-neorenesansowy. Fasadę nad głównym wejściem zdobią hebrajskie cytaty. Wnętrze jest bogato zdobione. Kilka razy w roku w Tempel odbywają się uroczyste ceremonie religijne, a uczestniczą w nich Żydzi z całego świata.
Witraże i mauretańskie dekoracje
Budynek synagogi wybudowano na planie prostokąta. Na elewacji i ścianach bocznych znajdują się dwudzielne arkadowe okna, w których są unikatowe witraże z przełomu XIX i XX wieku. Ufundowane zostały przez członków gminy. Nad wejściem głównym, pod trójkątnym przyczółkiem umieszczono tablice Dekalogu, wykonane z marmuru. Pod tablicami jest umieszczony tekst psalmu. Wnętrze sali modlitewnej ozdabiają stiuki, stylizowane wzory umieszczone na stropie i ścianach galerii dla kobiet. Balustrady galerii zdobią liście palmowe wykonane w barwnym stiuku. Galerie są wsparte na żelaznych ozdobnych filarach. Na uwagę zasługują mauretańskie polichromie plafonu. Na środku sali stoi bima. Malowidła ścienne mają charakter orientalny z przewagą motywów geometrycznych i roślinnych. Pokrywają strop nad salą główną oraz obiegają strop nad galerią dla kobiet i strop w przedsionku. W absydzie jest malowidło naśladujące niebo z gwiazdami. We wschodniej części synagogi znajduje się monumentalny, zdobiony Aron ha-kodesz ? szafa ołtarzowa wykonana z białego marmuru karraryjskiego. To najważniejsze miejsce w bożnicy. Powstał w 1897 roku. Jego twórcą był Fabian Hochstim, a fundatorami Leon i Karolina Horowitzowie. Stoi ona na podwyższonym podeście otoczonym balustradą kolumnową.
Czas budowy
Ciekawe są też dzieje synagogi Tempel. Nazwa ta oznacza ?świątynię?. Zbudowali ją zwolennicy reformy religijnej, którzy głosili konieczność stworzenia wyznania nowoczesnego, które nie podkreślałoby aż tak odrębności religijnej i kulturalnej Żydów. Walka o budowę nowoczesnej synagogi trwała długo bo aż 20 lat. W tym czasie zwolennicy judaizmu reformowanego modlili się w prywatnym mieszkaniu. W końcu zgodę uzyskano i architekt Ignacy Hercok zaprojektował eklektyczny budynek, łączący w sobie elementy neorenesansowe i mauretańskie. Ten styl uważano za narodowy styl żydowski. To był rok 1862. Pod koniec dziewiętnastego wieku dobudowano ganki i schody przy wschodniej elewacji i przedłużono synagogę ku wschodowi. Zakończono pięcioboczną absydą z narożnikami. Na początku XX wieku dokonano kolejnej rozbudowy ? dobudowano parterowe nawy boczne. W tej formie została do dzisiaj.
Czas zniszczenia
W czasie II wojny światowej, hitlerowcy zdewastowali synagogę. Urządzili w niej magazyn i stajnię dla koni. Cześć budynku pokryli grubą warstwą farby. Po wojnie ponownie synagoga znów służyła modlitwie. Przychodzili postępowcy i ortodoksi. Dla ortodoksów wyznaczono osobną salę modlitewną. W 1947 roku, w północnej części synagogi powstała mykwa. Regularne spotkania odbywały się do 1968 roku. Po śmierci ostatniego kantora Abrahama Lesmana, w 1985 roku zaniechano tu modłów. Zamknięta synagoga zaczęła niszczeć. Upodobali ją sobie chuligani i często ją malowali w paskudne rysunki i napisy. Pod koniec XX wieku b wpisanożnicęo na listę Programu Dziedzictwa Żydowskiego w Europie Środkowej i Wschodniej. W 1994 roku rozpoczęto gruntowny remont. Żydzi z Nowego Jorku przeznaczyli na ten cel milion dolarów. Przy odnawianiu cennych polichromii i sztukaterii korzystano z przedwojennych zdjęć. Remont zakończono w czerwcu 2000 roku.
Warto wiedzieć
* Do tej synagogi zawitał książę Karol w czasie wizyty w Polsce, w czerwcu 2002 roku. Miał tu spotkanie z krakowską społecznością żydowską.
* W 2012 roku synagoga Tempel obchodziła 150 rocznicę istnienia.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz