Tartu
Polskie ślady na dorpackim uniwersytecie
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Sławni badacze Syberii: Benedykt Dybowski i Aleksander Czekanowski, światowej sławy etnograf Bronisław Malinowski, odkrywca Zakopanego dr Tytus Chałubiński…
…badacz języków słowiańskich Ignacy Baudouin de Curtenay, powieściopisarz Józef Weyssenhoff, profesor i prezydent RP Ignacy Mościcki oraz ostatni prezydent II RP Władysław Raczkiewicz ? to tylko najbardziej znani absolwenci spośród około 2,5 tysiąca naszych rodaków, którzy studiowali na tutejszym uniwersytecie Academia Gustaviana. Był wśród nich też, chociaż ze względów rodzinnych studiów tu nie ukończył, historyk, socjolog, polityk i działacz socjalistyczny oraz niepodległościowy Bronisław Limanowski.
Szczególna uczelnia
Przyciągała ich do ówczesnego Dorpatu (obecnie Tartu w Estonii) sława uczelni, w której ? chociaż działała w imperium rosyjskim ? wykładano po niemiecku, a niektóre przedmioty po łacinie. Miało to szczególne znaczenie po Powstaniu Listopadowym, gdy w 1831 r. władze carskie zamknęły uniwersytety: Warszawski i Wileński, a Polacy nie chcieli studiować na uczelniach rosyjskich. Warto wspomnieć, że na tym uniwersytecie już w 1826 r. powstała pierwsza polska korporacja studencka, Konwent ?Polonia?. Uniwersytet dorpacki cieszył się powodzeniem wśród Polaków aż do końca I wojny światowej. Chociaż i on objęty został, poczynając od roku 1882, a całkowicie w 1898 r., rusyfikacją.
Polacy, Szwedzi, Rosjanie
Pierwszą uczelnię w tym mieście, jezuickie Gymnasium Dorpatense, powołał w 1583 r. polski król Stefan Batory. Dorpat bowiem, wraz z Inflantami, należał wówczas, od roku 1582 do 1625 r., do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Po ponownym opanowaniu miasta przez Szwedów, ich król Gustaw II Adolf ufundował w 1632 r., na fundamentach polskiej, nową ? Akademia Dorpatensis. Nazywaną również Universitas Gustaviana-Carolina. A później, po ?epizodzie parnawskim?, gdy uczelnię przeniesiono czasowo do Parnawy (Pärnu), od 1802 r., już pod panowaniem rosyjskim, Cesarea Universitas Dorpatiensis. Z kolejnym epizodem w latach 1898-1918, gdy wraz ze zmianą nazwy miasta na Juriew, stał się on Uniwersytetem Juriewskim.
Wielcy absolwenci
Dodam, że absolwentami tej znakomitej uczelni ? tytuł ?Dorpatczyka? był ceniony w Europie ? było również wielu innych sławnych ludzi, także cudzoziemców. M.in. noblista (chemia),Wilhelm Ostwald (1853-1932) i pionier neurochirurgii Ernst von Bergmann (1836-1907). Jak również najwybitniejszy rosyjski leksykograf, autor znakomitego, 4-tomowego (którym od czasu do czasu posługuję się nadal) słownika języka rosyjskiego, Władimir Dal (1801-72) oraz wielu innych. Dorpat był ważnym ośrodkiem naukowym i kulturalnym ? pozostaje nim nadal Tartu. W tutejszym obserwatorium ? Tähetorn ? pracował np. astronom Friedrich Georg Wilhelm von Struve (1793-1864), który zmierzył łuk południka przechodzącego przez kraje bałtyckie, wpisanego w naszych czasach na Listę Dziedzictwa UNESCO jako Południk Struvego. Działał wybitny rosyjski chirurg Nikołaj Pirogow (1810-81) i wielu innych uczonych oraz działaczy kultury.
Poczytaj więcej o okolicy:
Komentarze: 2
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Tu mogła być Polska a nie jakąś Estonia ?
Zalążkiem wyższej uczelni w Dorpacie było właśnie gimnazjum założone przez polskiego króla.