Brześć
Tysiąc lat na pograniczu kultur
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Brześć, od 1944 roku główna brama zachodnia najpierw ZSRR, a obecnie Republiki Białoruś, za osiem lat ? w 2019 roku, obchodzić będzie tysiąclecie pierwszej o nim wzmianki pisanej.
Ściślej ? o drewnianym grodzie Berestie należącym do słowiańskiego plemienia Deregowicze, który dał początek obecnemu, około trzystutysięcznemu miastu. W najstarszym jaki posiadam w mojej bibliotece przewodniku ? tomie II ?Opisu starożytnej Polski? Tomasza Święcickiego wydanym w Warszawie w 1828 roku, autor tak je opisuje:
Brześć Litewski, miasto niegdyś ludne przy wbiegu Muchawca do rzeki Bugu, z zamkiem niegdyś obronnym na górze, był tu także pałac Królewski piękny z ogrodami o których pisał już Starowolski, kollegium Jezuickie i inne klasztory i cerkwie zdobiły to miasto, początkowo przez osadę Słowian Polakom podległych założone, w XI. wieku przez Jarosława Xsiążęcia Kijowskiego zdobyte, 1182 r. przez Kazimierza Sprawiedliwego dla Polski odzyskane, który iak świadczą historycy, zamek tu zbudował. Na początku wieku XIII. od Tatarów zburzone i wkrótce przez Litwinów opanowane, przez Xiążąt Ruskich odebrane w tymże wieku, 1319 roku od Gedymina Wielkiego Xsiążęcia Litewskiego wraz z Drohiczynem na Podlasiu i Łuckiem na Wołyniu odzyskane, przez Kazimierza W. do Polski nazad wrócone, nakoniec w zamieszkach po iego śmierci przy Litwie pozostało. Maurycy de Saxe w dziełach swoich o sztuce Rycerskiéy, punkt ten za wielce w czasie woyny znaczący, kto w iego posiadaniu utrzymuje się, naznacza.
Współczesne źródła, zwłaszcza białoruskie, przedstawiają dzieje tego miasta obszerniej i nieco inaczej. Odnotowują m.in. jego przynależność do Rusi Kijowskiej, tajną naradę w 1409 roku króla Władysława Jagiełły, W. Ks. litewskiego Witolda oraz chana krymskiego Dżelalednina, na której opracowano plan wojny z Krzyżakami, wydrukowanie w miejscowej drukarni w 1563 r. słynnej Biblii Brzeskiej, oraz sobór w 1596 roku, na którym ogłoszono Unię Brzeską ? zjednoczenie cerkwi prawosławnej i kościoła katolickiego. Tamten Brześć jednak już nie istnieje. W 1830 roku bowiem, rozwścieczony polskim Powstaniem Listopadowym, car Rosji Mikołaj I wydał rozkaz zburzenia miasta i wybudowania na jego, znakomitym ze strategicznego punktu widzenia obszarze, potężnej Twierdzy Brzeskiej.
Współczesny Brześć, rozciągające się na kilkanaście kilometrów miasto głównie przemysłowe, ma stosunkowo niewiele miejsc i obiektów przyciągających uwagę turystów. Najstarsze zabytki sakralne: cerkwie św. Symeona i św. Mikołaja, Bracka Cerkiew św. Mikołaja, Świątynia Zmartwychwstania Pańskiego oraz kościół p.w. Podniesienia Krzyża ? Sanktuarium MB Brzeskiej, to budowle z II połowy XIX w. o typowej dla tamtych czasach architekturze i wyposażeniu wnętrz. Warte jednak odwiedzenia.
Na zobaczenie, zwłaszcza wieczorem, zasługuje też deptak w starej części przeniesionego na nowe miejsce miasta ? ulica Sowiecka, zwana ?Brzeskim Arbatem?, z naftowymi latarniami. Ponadto dwa nowe pomniki: Tysiąclecia Brześcia oraz Ihumena Atanazego Brzeskiego. Miłośnicy kolejnictwa powinni zajrzeć do poświęconego kolei muzeum otwartego w 2002 roku. Zgromadzono tam 48 parowozów z lat 30. i 40. Ubiegłego wieku, nadal na chodzie. Najstarszym eksponatem jest wagon sztabowy z 1915 roku. Osobom interesującym sztuką i starociami polecam Muzeum Uratowanych Skarbów, w którym prezentowane są ikony, obrazy, stara broń, porcelana, wyroby srebrne itp. o wartości zabytkowej, skonfiskowane przy próbach ich przemytu przez brzeskich celników i straż graniczną. Turyści polscy nie powinni pominąć pomnika ? popiersia Adama Mickiewicza w centrum.
Warto wiedzieć
Skoro wspominam przeszłość Brześcia, dodam jeszcze jedno wydarzenie, którego byłem tam przypadkowym naocznym świadkiem: 2 listopda 1961 roku w godzinach wieczornych, czekając na dworcu na pociąg do Moskwy, widziałem usuwanie sprzed stacji pomnika Stalina. Nie widziałem jeszcze wówczas, że dwie doby wcześniej, w nocy z 31 października na 1 listopada, w Moskwie usunięto jego zabalsamowane zwłoki z Mauzoleum Lenina i Stalina (tak nazywało się ono i miało stosowny napis od 1953 do 1961 roku) na Placu Czerwonym. W Polsce kpiono sobie później, że komuniści wprowadzili kolejny, najwyższy rodzaj kary partyjnej. Po upomnieniu, naganie i wyrzuceniu z partii, także wyrzucenie z mauzoleum.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
o twierdzy Brześć w naszym portalu
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz