Welzow
Spojrzenie na kopalnię węgla brunatnego
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Górnictwo odkrywkowe rodzi krajobrazy przypominające pustynie i kaniony, które promieniują dziwacznym pięknem.*
Można tę opinię skonfrontować spoglądając na olbrzymie pole działania kopalni odkrywkowej węgla brunatnego w pobliżu miasteczka Welzow, położonego 23 km na południowy zachód od Cottbus. Niedawno został tutaj uruchomiony punkt widokowy, przypominający okno na… Specyficzna turystyczna atrakcja pozwalająca ujrzeć na własne oczy krajobraz kopalniany i zastanowić się, jak człowiek zmienia wygląd ziemskiego pejzażu i co z tymi zmianami zrobić, gdy zakończy już wydobywanie skarbów ziemi.
Tylko i aż: kopalnia
Kopalnia Welzow-Süd jest jedną z pięciu obecnie czynnych w łużyckim zagłębiu kopalni odkrywkowych (pozostałe to kopalnie Cottbus, Jänschwalde, Nochten i Reichwalde). Do początku lat 90. XX wieku działało w Łużycach Dolnych 39 kopalń, które po zjednoczeniu Niemiec sukcesywnie zamykano. Ta kopalnia rozpoczęła swoją działalność już w 1959 r., a zasoby węgla prorokują jej pracę do 2040 r. przy rocznym wydobyciu 20 mln ton, na głębokości do 130 m. Budowa kopalni pochłonęła 17 okolicznych wiosek. Zatrudnia obecnie około 8 tysięcy osób. Jest największym dostawcą węgla brunatnego do elektrowni Schwarze-Pumpe, której kominy widać na horyzoncie.
Elektrownie na węgiel brunatny również zostały zredukowane do trzech obecnie działających. Wydobycie węgla brunatnego na większą skalę rozpoczęło się na terenie morenowych Wzniesień Łużyckich, Wzgórza Fläming i Wału Śląskiego w połowie XIX wieku. W XIX w. i na pocz. XX w. węgiel wydobywano metodą podziemną, po czym sukcesywnie zastępowano ją metodą odkrywkową. W latach 50. XX w. rozwój techniki pozwolił na eksploatację odkrywkową również na dużych głębokościach.
Pokłady węgla na tym terenie powstały około 13 mln lat temu w okresie mioceńskim (środkowy trzeciorzęd) ze szczątków roślinnych. Ciekawostką jest fakt, że wśród zidentyfikowanych gatunków drzew rosnących ówcześnie na tym terenie odkryto egzotyczne magnolie, miłorzęby, sekwoje, cedry, cyprysy, kasztany i ambrowce oraz – metasekwoję chińską, która podobnie jak miłorząb jest tzw. „żywą skamieniałością”.
F60 – to wysokość cięcia
Nad odkrywką pracuje, wspomagana przez dwie koparki, największa ruchoma maszyna świata – przenośnik, most transmisyjny (Förderbrücke), nazywana w skrócie F60. Ma 502 m długości, 80 m wysokości i 240 m szerokości, a waży w stanie roboczym 13 600 ton. Wysokość cięcia odkrywki wynosi 60 m – stąd jej nazwa. Imponujące wymiary. Odkłada wierzchnią warstwę ziemi po bokach odkrywki bajecznymi fałdami. F60 nazywana jest potocznie „leżącą” Wieżą Eiffla. Trafne porównanie.
Pracująca w kopalni w Welzow F60, zbudowana w latach 1969-72 należy do serii pięciu przenośników. Drugi, zbudowany w latach 1972-74 pracuje w kopalni Nochten, trzeci z lat 1976-78 w Jänschwalde, czwarty dla kopalni Reichwalde pochodzi z lat 1986-88. Najmłodszy, piąty F60 powstał w latach 1988-91 dla kopalni Klettwitz Nord (na zachód od Senftenberg) w gminie Lichterfeld. W tej kopalni – czynnej w latach 1988-92 most funkcjonował tylko 13 miesięcy, od marca 1991 r. do czerwca 1992 r. – do decyzji o zamknięciu tej kopalni, a przerzucił w tym czasie ok. 27 mln ton odkrywki!
Miał zostać rozebrany, jednak znalazł się w projekcie Internationale Bauausstellung Fürst-Pückler Land – IBA i został udostępniony zwiedzającym jako kotwiczny element Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ERIH, European Route of Industrial Heritage). Teraz, od 2012 r., zrekultywowany teren kopalni Klettwiz Nord wraz z F60 uzbrojoną w różne instalacje dźwiękowe i świetlne udostępniony jest zwiedzającym. Prowadzą przewodnicy. Wstęp jest płatny.
Warto wiedzieć
* ERIH tworzy obecnie ponad 850 obiektów, w tym 78 (7 w Polsce) mających znaczenie kluczowe – to właśnie owe kotwice, z których rozchodzą się (lub będą tworzone) tematyczne szlaki regionalne. W Polsce obecnie takim szlakiem jest Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, którego kotwicami są: Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego”Guido”, Tyskie Browarium oraz Browar w Żywcu.
* IBA (Międzynarodowa Wystawa Budownictwa stworzyła trzydzieści projektów zagospodarowania terenów pokopalnianych na Łużycach, m.in. Lichterfeld F60, sztuczne jeziora…
* Kuhn Rolf, prof. dr inż. arch., IBA Fuerst – Pueckler – Land Gmb
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz