Ticino
Włoski kawałek Szwajcarii
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Mianem Szwajcarii Włoskiej zwie się części Konfederacji Szwajcarskiej o przewadze (autochtonicznej) ludności włoskojęzycznej. Są to obszary na południu Helwecji przyległe tam do Italii.
W pierwszym rzędzie całościowo obejmują kanton Ticino (Tessyn). Natomiast fragmentarycznie również Gryzonię (Graubünden, Grigioni). Na Grigioni Italiano zrzucają się partie merydionalne tego kantonu, geograficznie tworzone przez alpejskie doliny Val Bregaglia, Val Calanca, Val Mesolcina, Val Poschiavo i Val Sursette. Administracyjnie zaś przez Regione Moesa na zachodzie oraz Regione Bernina na wschodzie, obie po przeciwnych flankach półwyspowato wchodzące w terytorium włoskie. Następnie przez Comune di Bregaglia w Regione Maloja, leżącą pomiędzy dwiema powyższymi; jako też byłą (do 2005) Comune di Bivio, dziś składnik Comune di Surses w Regione Viamala (Regioni del Canton Grigioni od 2016).
Współgospodarz Szarej Ligi
Tessyn to jedyny szwajcarski kanton z językiem włoskim jako jedynym urzędowym. Jeden, bardzo zresztą skromny wyjątek istnieje tutaj tylko na poziomie gmin, a generuje go Comune di Bosco Gurin w Distretto di Vallemaggia, zamieszkana przez zaledwie 55 osób, gdzie obok włoskiego rolę taką pełni niemiecki (jako Walserdialekt używany tam od ponad sześciu stuleci). W Ticino poza tym, że jest jedynym językiem urzędowym, stanowi włoski ? rzecz prosta ? prymarną mowę jego ludności. Ojczystą jest ona bowiem dla 83 proc. Jakkolwiek w owym kontekście relatywnie silną notę ma język niemiecki z 8 proc. Jest to m.in. efekt osiedlania się na tych klimatycznie już ciepłych i przyjemnych a kulturowo już romańskich i śródziemnomorskich terenach zamożnej ludności ze Szwajcarii Niemieckiej (zarazem wpisując się w szerszy trend takich niemieckich czy w ogóle północnoeuropejskich migracji na Południe).
Z kolei w Gryzonii jest włoski jednym z trzech języków dopuszczonych do urzędu wraz z niemieckim i retoromańskim (romansz). Stąd też Gryzonia to jedyny w Szwajcarii kanton o aż trzech językach oficjalnych. Włoski lokuje się tam też na trzeciej tj. ostatniej pozycji (niem. 74 proc.; retorom. 15 proc.; wł. 12 proc.). Szwajcarskie narzecza włoskiego stanowią lokalne warianty lombardzkie (dialetto ticinese i dialetto comasco, ew. też te identyfikowane jako alpejskie). Podobnie jak Szwajcaria Francuska inaczej Romandia oraz de facto nadrzędna w całym kraju Szwajcaria Niemiecka nie ma termin Szwajcaria Włoska żadnego tytułu prawnego, jako iż bytami politycznymi Konfederacji Szwajcarskiej są oczywiście kantony. Jest to jedynie określenie regionu lingwistycznego.
W takim układzie Svizzera Italiana (niekiedy zwana także Lombardia Svizzera) ma areał ok. 3,8 tys. km kw. a populacji 366 tys. Gros obopólnie przypada naturalnie na Ticino. Pełna zaś nazwa tego włoskiego państwa szwajcarskiego o czerwono-niebieskim emblemacie, nb. podobnym do (tradycyjnie katolickiej) Lucerny, to Repubblica e Cantone Ticino. Zaś jego włoski charakter kulturowy zadeklarowany jest w pierwszym artykule kantonalnej konstytucji (Il Cantone Ticino ? una repubblica democratica di cultura e lingua italiane).
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz