Ticino
Włoski kawałek Szwajcarii
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Największe poza Włochami
Tutaj też, co jasne, funkcjonują naczelne centra miejskie Szwajcarii Włoskiej. W pierwszym rzędzie Lugano, pryncypalny jej ośrodek kulturalny, siedziba m.in. Universit? della Svizzera Italiana oraz Radiotelevisione Svizzera Italiana. Przy 68 tys. mieszkańców to dziewiąte pod względem wielkości miasto całej Konfederacji tudzież największe z oficjalnym językiem włoskim poza terytorium Republiki Włoskiej. (Na świecie za największe włoskie miasto tradycyjnie uchodzi jak wiadomo S?o Paulo vel San Paolo w Brazylii, ale tam język włoski nie zażywa prawnie żadnego statusu). Lugano to poza tym znaczące w skali globu centrum bankowo-finansowe, w samej Szwajcarii trzecie po Zurychu i Genewie. Miasto z jednej strony spokojne, z drugiej zaś na swój sposób z calutką pewnością też bardzo światowe. A przy tym wszystkim niebywale wręcz urokliwie rozłożone nad przedalpejskim transgranicznym jeziorem swego imienia (Lago di Lugano, zw. też Ceresio).
Następnie Bellinzona, nominalna stolica kantonu, bardziej w jego obrębie dośrodkowo usytuowana, choć, w kontraście do Lugano, nieco jakby może przytłoczona otaczającymi ją potężnymi ciemnymi górami; mieszkańców 43 tys. Dalej wyraźnie już mniejsze Locarno, trzecie po tamtych, 16 tysięcy, na północnym brzegu Lago Maggiore, atmosferą może ciut podobne do Lugano, renomowany kurort klimatyczny. Miasto obecne jest także na kartach wielkiej historii powszechnej, do której przeszło za sprawą serii głośnych międzynarodowych traktatów politycznych z 1925 roku, nb. mających znaczenie także dla Polski.
Pewną wagę ma też Mendrisio, ok. 18 km na południe od Lugano; tudzież sąsiednie Chiasso, 8 tysięcy, najbardziej na południe wysunięta gmina Szwajcarii, u samej granicy włoskiej, na kierunku Como i dalej do Mediolanu (stąd też nazwy ich obu często można usłyszeć w radiowych szwajcarskich komunikatach dla kierowców o przejezdności głównych dróg). W Gryzonii zaś włoskie centra to ledwie parotysięczne miejscowości Roveredo, Poschiavo i Bregaglia. Dodatkowo u wschodniego brzegu Lago di Lugano leży bardzo blisko granicy włoskiej niewielka gmina Campione d’Italia (1,9 tys.). Stanowi ona na terytorium szwajcarskim eksklawę włoską (Provincia di Como).
Liberi e Svizzeri
W wiekach średnich był Tessyn obiektem walk toczonych przez lombardzkie miasta Como i Mediolan. Połową 14. stulecia zwycięsko wyszedł z nich Mediolan. Już jednak między 1403 a 1515 rokiem na południowe doliny alpejskie sukcesywnie rozciągnęli swe zwierzchnictwo Helweci (Ennetbirgische Feldzüge). Były one wspólnym dobrem Starej Konfederacji Szwajcarskiej razem zarządzane przez tworzące ją Dreizehn Alte Orte (Gemeine Herrschaft). Kres temu zadała inwazja zrewolucjonizowanych Francuzów w 1798 roku.
Dodaj komentarz