Zamek Spiski
Ruiny przeogromnej twierdzy
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Na wysokiej, 634-metrowej, trudnodostępnej i widocznej z odległości paru kilometrów trawertynowej skale, wznoszą się ogromne ruiny jednej z największych w Europie twierdz ? Zamku Spiskiego (Spišský hrad).
U jego stóp leży, również zabytkowe, z metryką od XIII w. miasteczko Spiskie Podgrodzie (Spišské Podhradie). A około półtora kilometra na zachód od jego rynku dawne ?państwo kościelne?, od 1948 r. tylko dzielnica, Spiska Kapituła (Spišská Kapitula). Od 1993 roku ta trójca zabytkowych kompleksów architektonicznych oraz pobliska wioska Zehra, jedna z najstarszych na Słowacji ? wszystkie wpisane są na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Są one jedną z największych atrakcji tej części Słowacji, mają bogatą i ciekawą przeszłość.
Siedlisko kultury puchowskiej
Zamek Spiski wzniesiony został na przełomie XI i XII wieku jako twierdza graniczna strzegąca północnych rubieży ówczesnego państwa węgierskiego. Nie na pustym jednak miejscu, gdyż znacznie wcześniej istniało tu grodzisko tzw. kultury puchowskiej (w epoce żelaza, ok. 300 r. p.n.e. ? 180 r. n.e.). Jej nazwa pochodzi od stanowiska archeologicznego Púchov nad Wagiem, na Słowacji.
Siedziba żupanów spiskich
Najstarsza wzmianka o Zamku Spiskim pochodzi z roku 1220. Był on rozbudowywany w XIII i XIV wiekach, a w połowie XV w., gdy rezydował na nim Jan Jiskra, powiększony został o nowy dziedziniec otoczony murami. W roku 1464 przejęli go, jako nowi żupanowie spiscy, bracia Stefan i Emeryk Zápolya i przekształcili go w reprezentacyjną rezydencję. Wznieśli pałac, salę rycerską i kaplicę św. Elżbiety oraz nowe pomieszczenia mieszkalne. W 1531 r. rządy w zamku rozpoczęli jego nowi właściciele Turzonowie. I przebudowali go w stylu renesansowym. Był on nadal siedzibą żupanów spiskich, z tym, że od 1636 r. już z ostatniego tu węgierskiego rodów Csáky. Władali nim aż do ?socjalistycznych przemian? w Czechosłowacji. Ale te trzy wspomniane miejscowości były w przeszłości całkowicie osobne i niezależne od siebie.
Poza polskim zastawem
Zamek był centrum władzy węgierskiej nad tą częścią Spiszu, która nie została zastawiona w 1412 roku Władysławowi Jagielle przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego za ogromną pożyczkę w srebrze, o której już pisałem we wcześniejszych reportażach ze Spiszu. Przypomnę tylko, że zastawem przez 360 lat, do 1772 roku, było kilkanaście spiskich miast oraz liczne wsie, władzę nad którymi sprawowali polscy starostowie rezydujący na zamku w Starej Lubowli. Jednym z tych miast było również leżące u stóp Zamku Spiskiego Spiskie Podgrodzie. Natomiast Kapituła Spiska stanowiła niezależne od władzy świeckiej, zarówno polskiej jak i węgierskiej, miasteczko kościelne. Ale o niej napiszę osobno.
Trwała ruina
Wspaniały, ogromny jak na czasy średniowiecza, zajmujący powierzchnię ponad 4 hektary Zamek Spiski, padł w 1780 roku ofiarą wielkiego pożaru. Po którym zaczął, z latami coraz bardziej, popadać w ruinę. Chociaż ostatni właściciele opuścili go dopiero w 1948 roku, po komunistycznym przewrocie w Czechosłowacji. Uratowaniu zamku przed ostateczną zagładą pomogło ogłoszenie go w 1961 roku Narodowym Pomnikiem Kultury. I rozpoczęte w 1970 r. a trwające do tej pory prace konserwacyjno-zabezpieczające ruiny przed dalszą dewastacją. W dawnych pomieszczeniach pałacowych znajduje się obecnie filia Muzeum Spiskiego w Lewoczy oraz, dosyć skromna, ekspozycja prezentująca dzieje zamku, średniowieczną broń białą oraz palną, narzędzia tortur i prawo feudalne. Główną atrakcję turystyczną stanowi tu jednak przede wszystkim samo wspinanie się na zamek, chodzenie po ruinach i oglądanie pięknych panoram okolicy.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz