Żelechów
Rynek, kocie łby i sukiennice pośrodku
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Rynek w Żelechowie ? mieście gminnym w powiecie garwolińskim ? jest najważniejszym elementem założenia urbanistycznego tego miasta w XVIII wieku. Stary, średniowieczny plac targowy pozostawiono wtedy sobie i wytyczono nowy kwadrat o boku 114 m. Dziś z powierzchnią prawie 13 tys. m kw. Jest jednym z największych takich placów w Polsce.
Rynek nosi dziś imię Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego, właściciela miasta Żelechów w końcu XVIII wieku i inicjatora jego nowoczesnej przebudowy. Rynek miał stanowić centrum miasta, z jego boków wychodziły cztery ulice a w narożnikach powstały dodatkowe placyki i po dwie mniejsze uliczki. Koncepcja nie do końca się udała (zastosowano ja tylko do jednego rzędu domów przy każdej pierzei) jeszcze mniej się zachowała, niemniej jednak układ przestrzenny rynku został w 1998 roku wpisany do rejestru zabytków. Dziś otacza go dość bezładna zabudowa, wśród niej z trudem odnajduję kilka starszych domów.
Jak zadbać o stary bruk?
Powierzchnia placu jest pokryta oryginalnym, choć mocno nadwyrężonym już i wymagającym remontu brukiem. Ostatni raz przekładano go w dwudziestoleciu międzywojennym, aż się prosi, by zrobić to znowu. Koszty? W czasach, gdy po raz pierwszy układano bruk na rynku, a było to z górka dwieście lat temu, wprowadzono w Żelechowie zarządzenie, że każdy okoliczny chłop, który chciałby wjechać do miasta w dzień targowy, miał przywieźć wóz kamieni, którymi opłacał rogatkowe. Można?
Sukiennice pośrodku placu
Bardzo ciekawym elementem kompozycji rynku był stojący dokładnie pośrodku i także na planie kwadratu o boku długości 27 m murowany ratusz. Cztery przejazdy w budynku prowadzące na wewnętrzny dziedziniec odpowiadały ulicom wychodzącym z rynkowych pierzei. Zbudowano w obowiązującym na przełomie wieków stylu klasycystycznym, jako dwukondygnacyjną budowlę. Elewacje zdobiły pilastry z uproszczonymi głowicami toskańskimi w wielkim porządku (przez dwa pietra), ściany wieńczył ozdobny gzyms. Dach był dwuspadowy, kryty blachą. Na piętro wchodziło się przez drewniany ganek wokół wewnętrznego dziedzińca. Były tam mieszkania dla około 30 żydowskich rodzin. Na parterze mieściły się sukiennice ? rzędy prostokątnych wąskich sklepików otwartych na rynek. W 1955 r. żelechowski ratusz został wpisany do rejestru zabytków.
To tylko historia
Wszystko, co wyczytałam o ratuszu odnosi się do czasu przeszłego. Liczne przebudowy, uszkodzenie w 1944 roku, powojenny remont i późniejsze zaniedbania spowodowały, że budynek na początku XXI wieku, po dwustu latach istnienia, począł chylić się ku ruinie. W 2013 roku rozpoczęto remont budynku. Czy to remont starego, czy budowa nowego? To co schowano za płotem nie wygląda najlepiej. Raczej nie na remont…
Warto wiedzieć
Ignacy Wyssogota Zakrzewski herbu Wyssogota (1745-1802) ? prezydent Warszawy w 1792 i w 1794 roku, poseł na Sejm Czteroletni, wolnomularz, odznaczony został Orderem Orła Białego (1792) i Orderem Świętego Stanisława (1792) pochowany został w Żelechowie. Jego nagrobek znajdziemy na miejscowym cmentarzu.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
Komentarze: 2
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Ten plac jest większy (podobno) od placu św. Marka w Wenecji.
Niestety jako mieszkanka Żelechowa muszę stwierdzić, że obecnie wygląda to okropnie. :(