Kraków
Jak powstawał Cmentarz Rakowicki
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Cmentarz Rakowicki założony został jako główna nekropolia Krakowa, zastępująca śródmiejskie cmentarze przykościelne. Zakładano go w latach 1801-02, w czasach, gdy dostrzeżono zagrożenie epidemiologiczne dla miasta.
Ten duży cmentarz powstał więc z dala od ówczesnych jego granic, na terenie podmiejskiego folwarku Rakowice, należącego do zgromadzenia oo. karmelitów bosych z Czernej. Koszty wykupu ziemi ponieśli mieszkańcy poprzez jednorazowe opodatkowanie. Cmentarz zaczął funkcjonować w styczniu 1803 roku. Jako pierwszą pochowano tu osiemnastoletnią Apolonię Bursikową (z Lubowieckich). Po tym grobie pozostała tylko tablica pamiątkowa w murze cmentarza, przy głównym wejściu (w 2003 roku wykonano nową tablicę epitafijną jej poświęconą). W 1807 roku wybudowano studnię, a w 1812 r. postawiono okazały krzyż ze składek społecznych.
Cmentarze Stary i Nowy
Obecnie na Rakowicach znajdują się Stary Cmentarz i Nowy Cmentarz przy ulicy Prandoty. Oddzielone są od siebie tą ulicą. Na Starym Cmentarzu wyodrębnić można trzy sektory: cywilny, wojskowy i Aleję Zasłużonych. W budynku Zarządu Cmentarza można otrzymać plan nekropolii, bo łatwiej się wtedy po niej poruszać. Takie plany rozmieszczone są również w różnych miejscach cmentarza.
Od doczesności do wieczności
Rozplanowanie nekropolii zlecono architektowi Karolowi R. Kremerowi, który w 1839 roku zaprojektował ją jako park. Mur otaczający cmentarz zaczęto wznosić z materiału pochodzącego z rozbiórki kościoła Wszystkich Świętych. Do końca XIX wieku murem otoczony był już cały cmentarz. Budulec pochodził z rozbiórki kilku innych kościołów oraz tzw. kramów bogatych stojących przy Sukiennicach. Najstarsza część cmentarza otrzymała charakterystyczny plan nawiązujący do bramy – symbolu przejścia z doczesności do wieczności. W centralnym punkcie tej części stoi kaplica p.w. Zmartwychwstania Chrystusa Króla zbudowana w latach 1861-62 roku, a ufundowana przez Annę i Ludwika Helclów, znanych krakowskich działaczy dobroczynnych.
Matejko pierwszy wśród zasłużonych
Cmentarz był kilkakrotnie powiększany. Ziemię odkupowano od karmelitów bosych. W 1863 roku wykupiono znów ziemię od zakonu i od Walerego Rzewuskiego. Trzy lata później teren poświęcono i od razu zaczęto tam chować zmarłych z powodu panującej wtedy epidemii. W 1877 roku zbudowano budynek administracyjny i kostnicę. Znów poszerzono teren, a na głównej, nowej alei pochowano Jana Matejkę. Tak zaczęto tworzyć Kwaterę Zasłużonych (powyżej kaplicy). Po latach powstała Aleja Zasłużonych.W 1920 roku założono cmentarz wojskowy przy ulicy Prandoty, a że oddzielony jest od cmentarza Rakowickiego tylko ulicą, więc razem tworzą się pewną całość.
Warto wiedzieć
* Cmentarz Rakowicki to nekropolia, którą należy odwiedzić, ale nie w okresie Wszystkich Świętych, czy innych świąt. Wtedy tłumy odwiedzających groby bliskich uniemożliwiają zobaczenie tego, co ważne i piękne.
* Cmentarz Rakowicki wpisano do rejestru zabytków w 1976 roku i jest pod opieką miejskiego konserwatora zabytków. Od 1981 roku urządzane są coroczne kwesty na rzecz jego odbudowy. Dotacje z budżetu gminy oraz wielu instytucji i osób prywatnych pozwalają na systematyczne ratowanie nekropolii. Pocieszające jest to, że prace renowacyjne są prowadzone na bieżąco i są one widoczne dla odwiedzających cmentarz.
* Rakowicka nekropolia jest świadectwem polskich losów z ubiegłych dwustu lat, a zarazem zabytkowym założeniem parkowym o cennym drzewostanie, ze znakomitymi dziełami architektury, rzeźby i rzemiosła. To cmentarz, a zarazem muzeum pod otwartym niebem.
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- film autorki
- więcej o Cmentarzu Rakowickim w naszym portalu
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz