Cmentarz Rakowicki jest miejscem spoczynku zwykłych oraz zasłużonych mieszkańców Krakowa: wybitnych uczonych, artystów, pisarzy, ludzi teatru, działaczy społecznych, i zasłużonych prezydentów miasta. 

Nie ma możliwości opisać wszystkich pomników, ale chociaż kilka… Kieruję się do najstarszych kwater z tablicami epitafijnymi z lat 1804-30. Wiele tu pomników z tego okresu. Większość z nich jest już odnowiona. Za tablicą Apolonii Bursikowej (najstarszy pochówek) jest grób Floriana Straszewskiego – twórcy Plant Krakowskich. Kasztelan Franciszek Wężyk był budowniczym gmachu Towarzystwa Naukowego Krakowskiego. W sąsiedztwie są groby mieszczańskich rodów Goeblów i Seifertów, arystokratycznych rodów Wodzickich, Potockich i Boguszów. Na końcu tej alejki, przy murze jest grobowiec Władysława Żeleńskiego, kompozytora i założyciela krakowskiego Konserwatorium Muzycznego. Sąsiaduje z nim grób Lucjana Rydla – poety i dramatopisarza („Pan Młody” z Wesela Wyspiańskiego). Spoczywa tu też malarz Piotr Michałowski.

Na prawo od kaplicy w grobowcu z kolumną pochowany jest Juliusz Leo – ekonomista, prawnik i polityk, profesor UJ, wiceprezydent i od 1904 roku prezydent Krakowa przez trzy kadencje. Dokonał przyłączenia sąsiednich gmin i miasta Podgórza do Krakowa. Uporządkował gospodarkę finansową, rozbudował infrastrukturę wodną, kanalizacyjną i komunikacyjną. Sfinalizował wykup Wawelu z rąk austriackich.

Dalej przy głównej alei – to kwatera zasłużonych – jest pomnik rodziny Dietlów. Józef Dietl był lekarzem, profesorem medycyny wewnętrznej UJ, dziekanem i rektorem uczelni. Znawca problematyki balneologicznej, zasłużył się w rozwoju polskich uzdrowisk. Był pierwszym prezydentem Krakowa w dobie autonomii. Działał na rzecz unowocześnienia miasta.

Bardzo ciekawy grobowiec ma Erazm Jerzmanowski. Na kamiennych wysokich cokołach, klęczą dwie postaci dźwigające na barkach kamienny sarkofag. Jerzmanowski był działaczem społecznym i uczestnikiem powstania w 1863/1864 roku.  Na emigracji we Francji kształcił się w dziedzinie gazownictwa. Wyjechał na wiele lat do Ameryki, gdzie zgromadził milionowy majątek. Do kraju wrócił w 1896 roku i zarobione pieniądze przeznaczył na cele naukowe, kulturalne i społeczne.

Na środku alei stoi biały „dom” Jana Matejki – wybitnego malarza polskiego. Był twórcą monumentalnych, wielopostaciowych kompozycji, przedstawiających kluczowe wydarzenia z dziejów Polski. Dzieła te ukierunkowały historyczne myślenie Polaków, budząc patriotyzm i wiarę w odzyskanie niepodległości. Tuż za tym „domem” stoi duży grób rodziny Kossaków. Była to najsławniejsza polska dynastia malarska:
* Juliusz Kossak – autor obrazów batalistycznych, historycznych, scen z życia wiejskiego i polowań.
* Wojciech Kossak – twórca portretów, obrazów historycznych i batalistycznych. Jest współautorem panoram: ?Racławice? ( wraz z T. Styką) i ?Berezyny? ( z J. Fałatem).
* Jerzy Kossak – portrecista, twórca mniejszych kompozycji batalistycznych. Siostrami Jerzego były poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i Magdalena Samozwaniec. Maria jest pochowana w Manchester, a Magdalena na Powązkach w Warszawie.

W tej samej linii stoi pomnik Ignacego Daszyńskiego. Był działaczem socjalistycznym i politykiem, posłem do rady państwa w Wiedniu. Wspierał tam działalność legionową Józefa Piłsudskiego. Był premierem i ministrem spraw zagranicznych pierwszego polskiego rządu po odzyskaniu niepodległości. Był też wieloletnim posłem na Sejm RP, wicemarszałkiem i marszałkiem Sejmu.

Piękny grobowiec ma Helena Modrzejewska, słynna polska aktorka związana ze scenami krakowską i warszawską. W 1876 roku wyjechała do Ameryki i grała tam w języku angielskim. Pobyt za oceanem przyniósł jej ogromny sukces. Występowała gościnnie w Londynie i wielokrotnie w kraju, chociaż władze rosyjskie zezwoliły jej tylko cztery razy na występy w Warszawie. Zmarła w Kalifornii.

To tylko namiastka tego, co można zobaczyć na Rakowicach. Czytając epitafia sięgamy pamięcią do historii i postaci z nią związanych.

* * *

Ze starej części cmentarza przechodzę w Aleję Zasłużonych, która jest kontynuacją Kwatery Zasłużonych.

Przeczytaj także...

Kraków. Współcześni na Cmentarzu Rakowickim

Autorka: Barbara Górecka

Aleja Zasłużonych liczy już około 150 grobów i na kolejne nie ma w niej miejsca. Wprawdzie jest też Aleja Zasłużonych na Nowym Cmentarzu Podgórskim, ale zainteresowanie tamtym miejscem jest niewielkie.

Paryż. Nekropolia na Montmartre

Autorka: Anna Derecki

Cmentarz położony jest na dwu poziomach a przecina go wiadukt miejski – trudno więc go zwiedzać. Proponujemy spacer trasą, która pozwoli zobaczyć najciekawsze groby: nie ominiemy Słowackiego, Dalidy ani Lelewela.

Kraków. Pomniki na Cmentarzu Rakowickim

Autorka: Barbara Górecka

Stary Cmentarz Rakowicki jest on tłem lekcji nieocenzurowanej historii, świadectwem patriotyzmu, miejscem pomników i symboli narodowych, oraz patriotycznych demonstracji.

Poczytaj więcej o okolicy:

Kraków. Stary Cmentarz Podgórski

Kraków. Kaplica na Cmentarzu Rakowickim

Kraków. Jak powstawał Cmentarz Rakowicki

Kraków. Cmentarz na Salwatorze