Na północnym krańcu litewskiego Pojurza (Paj?ris) ? wybrzeża Bałtyku, tuż przy granicy łotewskiej, leży niegdyś ważny port, później wioska rybacka, a obecnie dwutysięczne miasteczko Šventoji, czyli Święta.

Miejscowość nosi taką samą nazwę jak rzeczka wpadająca w niej do morza. Rzeczka jest długa na 73 km, a przez ponad 30 km stanowi granicę Litwy i Łotwy, wijąc się malowniczymi, gęstymi meandrami. Najbardziej rozpoznawalną wizytówką tego kąpieliska morskiego, jest czterometrowej wysokości rzeźba ?Córki rybaka? ustawiona wśród piaszczystych wydm. Zaś miasteczko administracyjnie należy od 1973 r. do odległej o 14 km Wielkiej Połągi, letniej stolicy Litwy.

Kilka lat temu, gdy odpoczywałem w  jednym z tamtejszych sanatoriów, do Świętej przyjechałem po raz pierwszy autobusem. Obejrzałem wtedy nowoczesny w formie katolicki kościół Stella Mare p.w. św. Dziewicy Maryi, zbudowany w latach 1991-2003 nad rzeczką, kilometr od brzegu morza. A także dwa inne kościoły położone bliżej przejścia granicznego B?ting?, w dawnej wiosce Elija.

Starszy ma rodowód od 1520 r. Najpierw był kościołem katolickim, od 1540 r. protestanckim, zniszczony został podczas powodzi w 1637 roku, a następnie odbudowany, ale ponownie zburzony podczas działań wojennych w 1809 roku. I znowu odbudowany, a właściwie wzniesiony na nowo w 1824 r. dzięki znaczącej pomocy ? 40 tys. rubli ? cara rosyjskiego Aleksandra I, który osiem lat wcześniej wizytował Kurlandię. Drugi, drewniany kościół  z 1929 roku, nazwany jest ?Stella Maris? ? Maria, gwiazda morza. Znajdują się w nim dzwon odlany przez Marka Ulmana w Królewcu w 1608 roku, obecnie jeden z najstarszych na Litwie oraz obraz olejny na płótnie, nieznanego autora z końca XIX wieku, ?Święty Kazimierz? (Jagiellończyk).

W pobliżu największego Centrum Zdrowia i sanatorium w Świętej ? ?Energetikas?  znajduje się dawne pogańskie miejsce kultu, Żmudzkie cmentarzysko pogańskie, na którym w XIV w urządzono obserwatorium astronomiczne. W roku 1998 na miejscu tym ustawiono drewniane słupy z rzeźbami ludowych artystów poświęcone bogom i boginiom mitologii bałtyckiej. Są to: Perkunas, Aušrine, Žemyna, Aust?ja, Ondenis, Patrimpas, Patalas, Velnias, Leda. A także ciała niebieskie: Saulę ir M?nul? ? Ziemia i Księżyc. Podczas zachodu słońca słupy te pozwalają ustalać terminy pogańskich świąt kalendarzowych: Rosy, Bociana, Zapusty,  i innych. Zaś współczesne grupy neopogańskie urządzają w tym miejscu swoje obchody i odprawiają obrzędy.

Przeczytaj także...

Ustka. Spacerem po ulicach i zaułkach

Autorka: Barbara Górecka

Ustka wschodnia to część miasta z fragmentami starej rybackiej osady, promenadą, częścią uzdrowiskową, starym kościołem, portem, bazą sanatoryjną i hotelową. Główną arterią starej Ustki jest ul. Marynarki Polskiej. Ni to ulica, ni to deptak.

Mierzeja Kurońska. Dzieło morza i wiatru

Autor: Cezary Rudziński

Według starej litewskiej legendy Mierzeję Kurońską usypała olbrzymka Nerynga, aby chronić rybaków przed morskim żywiołem. Ruchome piaski przez tysiąclecia były przesuwane, do czasu aż ludzie zaczęli sadzić na nich drzewa.

Přibram. Święta Góra, ważne sanktuarium maryjne

Autor: Cezary Rudziński

Świętą Górę kolo Przybramia odwiedzają, poza terminami pielgrzymek, przede wszystkim chyba turyści. Bo jest to rzeczywiście wspaniały zespół nie tylko sakralny, ale i architektoniczny.

Poczytaj więcej o okolicy:

Mierzeja Kurońska. Dzieło morza i wiatru

Kłajpeda. Kłódki na moście miłości

Mierzeja Kurońska. Jedno miasto, wiele wsi

Kłajpeda. Żaglowce na starówce