Nie spowodowało to jednak upadku kulturalnego i gospodarczego Mesambrii. Budowano w niej kolejne kościoły, a w okolicach klasztory, tutejszy port stał się wówczas głównym ośrodkiem handlu zagranicznego tej części Morza Czarnego. Z tego okresu, bułgarskiego renesansu, zachowało się sporo domów mieszkalnych w charakterystycznym stylu architektury czarnomorskiej. Rosjanie zdobyli to miasto po raz pierwszy w roku 1829, ale ostatecznie wyzwolenie go spod tureckiego jarzma nastąpiło, wraz w pozostałymi ziemiami bułgarskimi, w 1878 roku.

Na liście dziedzictwa UNESCO

Była to wówczas już tylko mała osada rybacka i miejsce produkcji wina, w której Grecy stanowili 90 proc. mieszkańców. Nastąpiła ich przymusowa bułgaryzacja, zamknięto greckie szkoły i zabroniono używania języka. W 1930 roku, jak już wspomniałem, w ramach wielkiej zmiany nazewnictwa, które w Bułgarii objęło ponad tysiąc miejscowości, dawna Mesembria otrzymała obecną nazwę Nesebyr. Od roku 1950 rozwijał się on jako ośrodek wypoczynkowy. W 1956 r. stał się – stare miasto na półwyspie, rezerwatem architektonicznym i archeologicznym. Wpisanym w 1983 r. na listę dziedzictwa UNESCO. To, co zachowało się z wielowiekowej przeszłości, budzi podziw i jest celem licznych wycieczek, również cudzoziemców.

Ponad 40 świątyń

Na starym mieście zachowało się ponad 40 kościołów, nazywanych też cerkwiami ze względu na wschodniochrześcijański obrządek. Część z nich, odkrytych przez archeologów, jest w ruinie. Najstarsza, z IV w, którą zbudowano wzorując się, w mniejszej skali, na konstantynopolskiej bazylice św. Sofii (Stara Metropolia p.w. Mądrości Bożej) i nadano jej to samo wezwanie. Z VI w pochodzą ruiny kościoła św. Matki Bożej Eleusa. Najpiękniejszymi są średniowieczne o murach budowanych przemiennie z kamienia i cegły, z charakterystycznymi pasami.

Metryką z X wieku szczyci się Nowa Metropolia św. Szczepana. Z XI w. są świątynie pw.: św. Jana Chrzciciela, z zachowaną jedną kolumną i św. Demetriusza. Z XIII w. aż 4: św.  Archaniołów Michala i Gabriela, św. Paraskewy, św. Teodora i Chrystusa Pantokratora. Ta ostatnia uważana jest za jeden z najpiękniejszych zabytków sakralnych Bułgarii. Z XIV w jest kościół św. Jana Aliturgeta. Od greckiego słowa aliturgetos, czyli nie poświęcony. Według związanej z nim legendy, podczas jego wznoszenia zginął jeden z budowniczych. A ówczesne prawo kanoniczne zabraniało używania jako świątyń miejsc, w których zginął człowiek. Nigdy więc nie odbyło się w niej nabożeństwo.

W świątyni – muzeum św. Szczepana

Najmłodszymi zabytkami sakralnymi, z XVII w, są kościoły: św. Zbawiciela (Spasa) i św. Klimenta. Czynny jest tylko jeden pw. Matki Bożej (Wniebowzięcia) z XIX w, z pięknym ikonostasem i wysoką wieżą, z której roztacza się panorama miasta i otaczającego je morza. Zabytkowe świątynie, które zachowały się w całości, zamieniono w muzea – galerie sztuki sakralnej, które można zwiedzać po kupieniu biletu. Eksponowane są w nich przede wszystkim wnętrza ze starymi freskami, ikonostasami, rzeźbionymi w drewnie sprzętami itp.

Przeczytaj także...

Nesebyr. Najpiękniejszy na bułgarskim wybrzeżu

Autorka: Barbara Górecka

Zachwycające są drewniane domy na kamiennych podmurówkach i kręte wąskie uliczki wyłożone kamieniami. Przy domkach są małe podwórka z drzewami i krzewami owocowymi...

Nesebyr. Starożytna perła Bułgarii

Autorka: Halina Puławska

Nesebyr, miasteczko na czarnomorskim wybrzeżu Bułgarii, jest jednym z najstarszych miast w Europie, w którym ślady osadnictwa pozostawione przez Traków datowane są na około 3200 lat temu.

Nesebyr. Najstarszy na bułgarskiej riwierze

Autor: Waldemar Rusek

Stare Miasto znajduje się na wyspie połączonej ze stałym lądem wąskim przesmykiem. Większość budynków pochodzi z XI-XIV wieku. Tradycyjne domy składają się z murowanego dołu z drewnianą nadbudówką i na piętrze.

Poczytaj więcej o okolicy:

Rezowo. Na krańcu bułgarskiej riviery

Warna. Park-Muzeum Władysława Warneńczyka

Złote Piaski. Najsłynniejszy kurort w Bułgarii

Warna. Skarby z dalekiej przeszłości