Aleksandria
Bibliotheca Alexandrina

Ptolemeuszom udało się stworzyć z Biblioteki Aleksandryjskiej uniwersalną, ogólnodostępną skarbnicę antycznych tekstów. Do jej tradycji nawiązuje współczesna, biblioteka aleksandryjska (na zdjęciu).
fot: Jerzy Leśniak
Aleksandria. Bibliotheca Alexandrina
Teraz Biblioteka Aleksandryjska, wskrzeszona po stuleciach niebytu, perła mądrości starożytnego świata, powraca w nowoczesnej formie, lecz z odwieczną tradycją człowieka zbierania i pogłębiania wiedzy.
To już 10 lat! Materiał został zamieszczony w naszym portalu ponad dekadę temu.
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!

Antyczna biblioteka w Aleksandrii była dzieckiem zarówno rodzącej się kultury hellenistycznej, jak i wyjątkowego podejścia dynastii Ptolemeuszy do kultury i wiedzy.

Była przy tym niewiele młodsza od samego miasta, założonego przez Aleksandra Wielkiego w roku 300 p.n.e., podczas powrotu z oazy Siwa, gdzie – według legend – znajdowała się wyrocznia podobna do delfickiej. Fundator biblioteki Ptolemeusz I był wziętym historykiem, autorem szczegółowego opisu kampanii wojennych Aleksandra Wielkiego. Historyczna anegdota potwierdza zamiłowanie władcy do nauki. Miał on zapytać pewnego razu Euklidesa o istnienie krótszej drogi do poznania tajników geometrii poza „Elementami”, których autorem był właśnie Euklides. Odpowiedź zacnego geometry brzmieć miała – „nie ma doń drogi królewskiej”. Euklides natychmiast został zaproszony do grona zacnych mędrców.

Ptolemeusz I był twórcą Museionu – instytucji na kształt rady naukowej, w której zasiadły największe umysły epoki. Biblioteka Aleksandryjska została wzniesiona w bezpośrednim sąsiedztwie Museionu i wraz ze swoją filią, tzw. biblioteką-córką, służyła jako główne źródło wiedzy starożytnego świata. Ptolemeuszom udało się stworzyć z Biblioteki Aleksandryjskiej uniwersalną, ogólnodostępną skarbnicę antycznych tekstów. Wcześniejsze biblioteki, jak np. biblioteka Asurbanipala w Niniwie lub kolekcja Arystotelesa, były przeznaczone do wyłącznego użytku ich właścicieli lub służyły jednej konkretnej dziedzinie wiedzy.

Fortele Ptolemeusza III

Dość szybko zdołali Ptolemeusze pozyskać pokaźną liczbę egzemplarzy różnorakich ksiąg. Nagminne stało się kopiowanie wszystkich materiałów pisanych, które docierały do Aleksandrii na pokładach statków, z poselstwami lub powracającymi wyprawami. Stworzono specjalną grupę wysłanników, którzy wyposażeni w odpowiednie środki finansowe zostali rozesłani we wszystkie kierunki ówczesnego świata w celu zbierania wszystkiego, co zapisane. Im starsza kopia lub oryginał, tym lepiej, niezależnie od tego, czy były to traktaty filozoficzne, czy tylko marne książki kucharskie.

Ptolemeusz III, wielki mecenas literatury i miłośnik greckiego dramatu, zaproponował Ateńczykom wypożyczenie do skopiowania oryginałów Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa, dając w zastaw sumę piętnastu talentów, odpowiednika dzisiejszego miliona dolarów, po czym rzeczywiście skopiował wielkie dzieła, ale odesłał do Grecji nie oryginały, lecz kopie. Geruzja ateńska nie miała wyjścia, jak tylko przyjąć dokładnie skopiowane na egipskim papirusie zwoje i dodać do dochodów polis ptolemejskie pieniądze. Dopiero Oktawian August poczuł się w obowiązku zwrócić Grecji, co greckie.
Polityka pozyskiwania zbiorów obejmowała również bodaj najbardziej ważne dla ogólnego dziedzictwa działania, jak tłumaczenia na grekę ważnych tekstów. Na użytek żydowskiej społeczności, która nie rozumiała już hebrajskiego ani aramejskiego, przetłumaczono Stary Testament. Do historii przeszedł ów manuskrypt pod nazwą Septuaginta, co znaczy „siedemdziesiąt”. Tylu bowiem miało być tłumaczy biblijnych wersów.

Na specjalną uwagę Ptolemeuszy zasłużył Homer, miłowany przez cały grecki świat, a szczególnie ubóstwiany przez Ptolemeusza II, skądinąd zapalonego zoologa. Biblioteka Aleksandryjska zawierała pokaźny zbiór jego dzieł, przede wszystkim kopii oraz fragmentarycznych odpisów. Całością działalności biblioteki kierował naczelny bibliotekarz, mianowany przez władcę. Pierwszym dyrektorem Biblioteki Aleksandryjskiej był Zenodotus. On to – korzystając z pism arystotelejskich i własnych doświadczeń – wprowadził w życie pierwszy system katalogowania obszernych zbiorów podług zagadnień i tematów. Nieco później wdrożył alfabetyczną metodę klasyfikacji wiedzy, co czyni jego postać najważniejszym z ojców bibliotekarstwa, tuż obok Kalimacha – autora monumentalnej kompilacji 120 greckich dzieł, pt. „Tabele”, która stała się zaczątkiem badań bibliograficznych.

Czytaj dalej - strony: 1 2

Poczytaj więcej o okolicy:

Dodano: 20 lipca 2011; Aktualizacja 12 lutego 2019;
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij