Litomyšl
Kamieniczki wokół rynku
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Centrum starówki Litomyszli (Litomyšl) jest Stary Rynek (pl. Smetany) dzielony na Górny i Dolny. Ma on nietypowy, jak na czeskie miasta, kształt.
Jest to długa i szeroka ulica, ale wygięta jak banan. Zgodnie zresztą z biegiem pobliskiej rzeki Łącznej, która niegdyś, ze względu na porastającą jej brzegi trzcinę, nazywana była Trstěnicą (Trzcinianką). Patrząc z jednego końca tego, 495 metrowej długości placu, nie widzi się jego drugiego końca.
Przez wieki i style
W przeszłości na plac ten wchodziło się przez dwie bramy. Górną, nazywaną Niemiecką, zburzoną w 1822 r. i Dolną – Czeską, rozebraną w 1835 r. Domy przy placu wzniesiono początkowo na wąskich gotyckich parcelach, ale po pożarach, powodziach i innych klęskach, były one przebudowywane w aktualnie modnym stylu. Tylko nieliczne zachowały się jako renesansowe. Dominuje barok i klasycyzm, częściowo empire. Ale charakterystyczne podcienie mają rodowód z połowy XV wieku. Większość kamienic w rynku, a stoi ich w nim blisko 150 (!), jest dwupiętrowych. Interesujące, a nawet zachwycające są ich fasady. Za najpiękniejszy uchodzi, słusznie, Dom pod Rycerzami (nr 110). To jeden z najwspanialszych przykładów mieszczańskiej architektury renesansowej, zbudowany przed rokiem 1548 przez mistrza kamieniarskiego Blažka. Obecnie mieści się w nim muzeum i galeria sztuki. Drukowany przewodnik po mieście (Litomyšl. Průvodce městem) proponuje bliższe poznanie przynajmniej 19 z tych kamienic, opisując w każdej coś ciekawego.
Mieszkali tu sławni ludzie
Tak np. dom nr 17 – Restauracja „Pod Słońcem” (U slunce) stoi na miejscu starego zajazdu. W nr 27, zmodernizowanym w 1930 r., mieszkała przez blisko dwa lata jedna z największych czeskich pisarek XIX w Božena Němcova i w nim urodziła syna Karela. Przypomina o tym jej popiersie i tablica pamiątkowa na ścianie. Zaś inna, na domu nr 83-84, gdzie w XIX w. był zajazd „Modrá hvězda” (Błękitna Gwiazda, obecnie hotel Zlatá hvězda), że to w nim pisarka spędziła ostatnie tygodnie życia. Nr 30, z bogato zdobioną stiukami fasadą, był ostatnim miejscem zamieszkania pisarza Aloise Vojtěcha Šmilovského (1837-83), o czym też przypomina specjalna tablica. Nr 61, tzw. Dom pański (Panský dům), Nowy Ratusz, należał na początku XVII w. do Adama Pocelta, przywódcy antykatolickich akcji na rzecz swobody wyznania, i został mu za to skonfiskowany. W latach 70. XVIII w. został przebudowany w stylu baroku, z herbem jego właścicieli Valdštejnov ? Vartenberků. Którzy w roku 1825 sprzedali go Franciszkowi Smetanie, ojcu kompozytora Bedrzycha. W domu nr 112, przebudowanym w 1926 r., w latach 1526-78 mieściła się stara drukarnia Braci Czeskich, a w latach 1879-82 mieszkał wybitny czeski pisarz Alois Jirásek (1851-1930). Na frontonie tego domu znajdują się też alegoryczne rzeźby i płaskorzeźby, m.in. Przemysłu i Rolnictwa oraz Czasu. Przykłady ciekawej architektury można mnożyć. I wielokrotnie oglądać zarówno te kamieniczki, jak i cały rynek.
Wieża starego ratusza
Dominantę rynku, w połowie długości placu, stanowi wieża gotyckiego ratusza z 1418 roku, podwyższona po pożarze w 1814 r. o jedno piętro. W 1907 r., podczas kolejnego remontu, na jej ścianie umieszczono Orloj – zegar wykonany przez zegarmistrza Karla Adamca i ozdobiony przez F. Růžičkę. Od 1891 r. dawny ratusz jest siedzibą miejskiej biblioteki. W górnej części rynku stoi barokowy słup mariański z rzeźbami św. Wacława i św. Jana Nepomucena z roku 1716. Postawili go mieszkańcy z wdzięczności, że miasto ominęła zaraza panująca w Czechach w 1713 roku. W pobliżu tego słupa jest, również barokowa, ozdobna fontanna. Natomiast w górnej części placu stoi pomnik Bedrzycha Smetany wykonany w 1924 roku przez wybitnego rzeźbiarza Jana Štursę.
Wokół Rynku
Kilka cennych zabytków znajduje się w pobliżu rynku. Przede wszystkim na placu Vavřince Toulovca, nazywanym też placem Szpitalnym, znajduje się dawny gotycki kościółek p.w. Rozesłania św. Apostołów, wspomniany w źródłach od 1407 r. Niegdyś przyszpitalny, a nieistniejący już w tym miejscu miejski szpital działał od połowy XIV w., kościółek ten był kilkakrotnie przebudowywany. Podobnie, jak jeszcze starszy od niego, bo z rodowodem od 1356 r., najstarszy w mieście, kościół p.w. Podwyższenia św. Krzyża, niegdyś klasztorny augustianów.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz