Kalisz
Miasto odbudowane z gruzów
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Kalisz jest drugim pod względem wielkości miastem w Wielkopolsce. Chociaż nie dotykały go naturalne niszczące zjawiska przyrody jak wichury czy trzęsienia ziemi, to jednak miasto trawiły kiedyś pożary i wojny.
Największy pożar wybuchł w roku 1792 i pochłonął prawie całe miasto. Strawił również Zamek Królewski, którego już nigdy nie odbudowano. To, jak często Kalisz był teatrem wojen, najlepiej widać na Cmentarzu na Majkowie. Tam obok siebie spoczywają żołnierze różnych armii. Napoleońscy którzy wracający spod Moskwy, Austriacy, Rosjanie, Niemcy, Ukraińcy, polscy żołnierze ale i cywile polscy oraz narodowości romskiej z miejscowej parafii.
Wojenny rozgardiasz
Na początku I wojny światowej Kalisz unicestwiono po raz drugi. Miasto leżało wtedy przy granicy prusko-rosyjskiej. Kalisz był po rosyjskiej stronie granicy a Skalmierzyce po pruskiej. 1 sierpnia 1914 roku wieczorem Niemcy wypowiedziały wojnę Rosji. Już 2 sierpnia rano miasto było wolne od Rosjan. Wojska niemieckie powitane zostały z ciekawością przez mieszkańców miasta. Spokój i przestrzeganie odezwy skierowanej do mieszkańców zostały zakłócone w nocy z 3 na 4 sierpnia. Wśród ciemności pruskie patrole wojskowe się ostrzelały. Strzelanina rozpoczęła się na rogu dzisiejszych ulic Kazimierzowskiej i Śródmiejskiej i wkrótce objęła całe miasto.
Pierwszy wojenny komendant Kalisza major Herman Preusker nie chciał się przyznać do błędu niemieckich żołnierzy i wydał 4 sierpnia nową odezwę w której obwinia mieszkańców Kalisza że strzelali do pruskich wojsk. Odezwa ta informowała też o zaostrzeniu rygorów wojennych, co oznaczało wprowadzenie w mieście terroru. Na miasto nałożono kontrybucję w wysokości 50 tysięcy rubli, którą miasto zapłaciło. Mimo to brano kaliszan na zakładników i rozstrzeliwano. Wielu mieszkańców miasta spakowało dobytek i udali się w kierunku Konina i Turka. Niektórzy później wracali.
Metodyczne zniszczenie
Zabitych przybywało. 4 sierpnia 1914 roku po południu prusacy biorąc 20 zakładników opuścili miasto. Zaczęto się ostrzeliwanie Kalisza z broni maszynowej i kartaczownic.
Również 5 i 6 sierpnia ostrzeliwano i bombardowano, ale już nieco słabiej. W piątek 7 sierpnia na miejsce zwolnione przez prusaków przybyły bataliony saskie dowodzone przez pułkownika Hoffmana.
Wojska Saskie niszczenie Kalisza rozpoczęły od bombardowania. Trwało ono z niewielkimi przerwami od 7 sierpnia do 8 sierpnia. Potem strzelano granatami i szrapnelami. Po aresztowaniach i rabowaniu co cenniejszych przedmiotów zaczęto sukcesywnie podpalać dom po domu. Ratusz spalono 7 sierpnia a budynek teatru 16 sierpnia. Miasto płonęło przez kilka tygodni. Z 70 tys. mieszkańców pod koniec sierpnia pozostało około 5 tys. Zniszczeniu uległo prawie 450 budynków, co stanowiło to prawie 95 proc. staromiejskiej zabudowy, którą zamieniono w gruzy. Ani władze niemieckie ani polskie po wojnie prowadząc śledztwo nie dały wiary że strzelanina w mieście wybuchła z winy mieszkańców.
W secesyjnym duchu
Odbudowa Kalisza była pierwszym takim przedsięwzięciem w kraju. Centrum miasta odbudowano zgodnie z wytycznymi konserwatorów zachowując układ przestrzenny, chociaż nie narzucano rekonstrukcji historycznych kamienic. Odbudowa przypadła na okres, w którym panowała secesja. Styl ten widoczny jest w dekoracji elewacji budynków i w zdobieniach wnętrz. Jego twórcy chcieli zerwać ze wszystkim co już było. Secesja miała być oryginalna pod względem konstrukcji jak i wykorzystanych materiałów. W elewacjach budynków pojawiały się cegła, kamień i masa ceramiczna jednocześnie. Często w secesyjnych budynkach stosowano u zwieńczenia okien i portali lekko podkowiaste łuki.
Wiele secesyjnych budynków jest mieszanką stylu neoromańskiego, neogotyckiego i neobarokowego. Często na elewacjach umieszczano elementy które mogły mówić o potędze właściciela kamienicy. W Kaliszu wiele kamienic ma na dachu rząd amfor a na elewacji kolumny lub pilastry. Kamienice z pilastrami znajdują się w samym centrum miasta przy Alei Wolności, na ulicy Sukienniczej i Śródmiejskiej oraz na Głównym Rynku i na Nowym Rynku i w bocznych uliczkach.
…
Nie pamiętam, by Niemcy przeprosili lub zrekompensowali straty materialne Kaliszowi za zniszczenie w mieście niemal wszystkich budynków oświaty, sakralnych, przemysłowych i innych publicznych oraz mieszkalnych…
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- zdjęcia Kalisza z czasów I wojny światowej, po zburzeniu
Komentarze: 4
Dodaj komentarz
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Międzynarodowy Uliczny Bieg Ptolemeusza odbył się dnia 01.10.2017 roku .
To była już 37 edycja . W biegu startowali Polacy , Ukraińcy , Litwini , Białorusini ,
Niemcy , Anglicy i Kanadyjczycy . W Kaliszu są kanadyjskie zakłady lotnicze .
Na starcie zarejestrowało się 1023 uczestników .
Z Każdym rokiem jest coraz więcej chętnych .
Kilka par pchało wózki dziecięce .
Przed biegiem głównym na 10 km odbyły się biegi dzieci i młodzieży .
Trasa biegła ulicami Częstochowską do Ronda Ptolemeusza , ulicą Nowy świat , przez Rogatkę
i dalej ulica Górnośląską do Wieży Ciśnień a potem z powrotem Górnośląską do Rogatki ,
Złotego Rogu i Aleją Wolności do mety .
Wykonali dwa okrążenia po 5 km .
Biuro zawodów mieściło się w Gimnazjum nr 3 przy ul. Teatralnej 3 w Kaliszu .
Tam się rejestrowali uczestnicy , dostawali gadżety , mogli spożyć przy stołach
posiłek po biegu .
Zwycięzca biegu miał czas poniżej jednej godziny .
Dziś w dobie pandemii koronowirusa takie imprezy są odwołane .
W Nowych Skalmierzycach na Cmentarzu Ewangelickim jest kilkanaście mogił
z brzozowymi krzyżami . Tabliczki informują że są to mężczyźni niemieckiego
pochodzenia w różnym wieku a zmarli w latach 1914 -1919 .
Czy oni też w Kaliszu jako wojskowi „ walczyli „
w roku 1914 burząc miasto Kalisz ?
W roku 1914 podczas okupacji Niemcy totalnie zniszczyli Kalisz .
Były to wojska niemieckie z Saksonii .
Na zdjęciu jest Plac św. Józefa a w tle jest Katedra na ul. Kanonickiej .
Źródło fotopolska .
Niemcy zburzyli Kalisz ale nie słyszałem o żadnych odszkodowaniach ani słów przeprosin
ze strony Niemców . Nie było też Narodowej zbiórki na odbudowę miasta .
Na zdjęciu Główny Rynek a z prawej ratusz .
Źródło fotopolska .