Kalisz
O prawosławiu w granicznym garnizonie

W roku 1870 w Kaliszu zamieszkiwało około 1200 osób narodowości rosyjskiej. Liczba ta wzrastała z czasem aż do ponad 5 proc. mieszkańców miasta. Toteż w roku 1875 władze rosyjskie rozpoczęły budowę soboru prawosławnego.
fot: Waldemar Rusek
Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
Cerkiew jest obiektem jednonawowym z węższym prezbiterium zamkniętym z trzech stron. Nakryta jest dachem namiotowym z sygnaturką.
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie
  • Kalisz. O prawosławiu w granicznym garnizonie

Prawosławna parafia świętych Apostołów Piotra i Pawła należy do dekanatu łódzkiego diecezji łódzko-poznańskiej. Cerkiew należy do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Jest on samodzielnym, kanonicznym kościołem, do którego należą wszystkie parafie prawosławne na terenie Polski. Pod względem liczebności wiernych to drugie wyznanie w Polsce. W roku 2020 kościół liczył około pół miliona wiernych. Dziś mogło to się zmienić po wybuchu wojny na Ukrainie i fali uchodźców. Kościół ten dzieli się na siedem diecezji. Jurysdykcji Polskiego Kościoła Prawosławnego podlega też jedna diecezja prawosławna w Brazylii. Najwyższą władzą jest Sobór Krajowy i Synod Biskupów a zwierzchnikiem całej Polski jest metropolita warszawski. W Polsce działa siedem klasztorów prawosławnych męskich i żeńskich oraz wyższe seminarium duchowne w Warszawie.

Zaczęło się od przybyszów

Pierwsze zapisy o parafii prawosławnej w Kaliszu pochodzą z roku 1774. W tym okresie miasto zamieszkiwało 17 prawosławnych rodzin z Macedonii, pochodzących z miasta Bitola. Uciekli oni przed terrorem tureckim na swoich terenach. Macedończycy byli wyznania bizantyjsko-greckiego.

Prawo z roku 1764 zabraniało prawosławnym budowania kościołów miejskich w Polsce. Uchodźcy nabyli więc w roku 1782 kamienicę w rynku i tam zorganizowali prywatną kaplicę. Parafią opiekowali się duchowni z Poznania, Serbii i z Ukrainy.

W roku 1786 przedstawiciele społeczności macedońskiej nabyli teren tuż za Rogatką Wrocławską. W roku 1787 zaczął funkcjonować tam cmentarz prawosławny. Dziś w jego okolicy na rogatce są także katolicki Cmentarz Miejski i cmentarz ewangelicki. Według spisu w roku 1811 parafia liczyła 66 osób.

Emigranci macedońscy do Kalisza przybyli z Węgier. Zajmowali się handlem winem importowanym z Węgier i dlatego dorobili się sporych majątków. Inwestowali w nieruchomości i majątki ziemskie. Zasiadali we władzach organizacji kupieckich i dobroczynnych. Bywali na salonach.

Jednym z takich Macedończyków był Mikołaj Simo Szymanowski. O wysokiej pozycji i szacunku jakim się cieszył wśród współwyznawców świadczy piastowane przez niego stanowisko epitropa greckiej cerkwi w Kaliszu. Do głównych zadań epitropów (kuratorów) parafii prawosławnej należało opodatkowanie członków gminy, prowadzenie zbiórek pieniędzy oraz wydawanie pieniędzy na potrzeby kościoła i utrzymanie kapłanów. Ze swych działań kuratorowie co pewien czas składali przed wspólnotą sprawozdanie. Po śmierci Mikołaja w lipcu 1837 roku nagrobek wystawił mu jego bratanek Dymitr Szymanowski (przedostatnie zdjęcie w galerii). Na ostatnim jest kaplica nagrobna, w której później pochowano ostatniego greka J. Rayko-Grabowskiego.

Pod opieką cara

W roku 1815 powstało Królestwo Polskie z rosyjskim carem jako monarchą. Prawosławni dostali prawo do własnej świątyni. W roku 1818 miejskie władze przekazały parafii były kościół katolicki przy ulicy Stanisława. Dziś to kościół franciszkanów. Zaadaptowany na cerkiew był wyświęcony pod wezwaniem św. Atanazego.

W roku 1825 parafię kaliską na mocy postanowienia cara Aleksandra I jak i cały kościół prawosławny w Królestwie Polskim podporządkowano Świątobliwemu Synodowi w Petersburgu. Po roku 1827 kapelanem został Ukrainiec Bazylii Borysewicz.

Czytaj dalej - strony: 1 2

Poczytaj więcej o okolicy:

Dodano: 19 stycznia 2025; Aktualizacja 9 lutego 2025;
 
Dodaj komentarz
(Dozwolone typy plików: jpg, gif, png, maksymalny waga pliku: 4MB.)
(wymagany, niepublikowany)
Wszystkie materiały zamieszczone na naszym portalu chronione są prawem autorskim. Możesz skopiować je na własny użytek.
Jeśli chcesz rozpowszechniać je dla zysku bez zgody redakcji i autora – szukaj adwokata!
Zamknij