Kalisz
O prawosławiu w granicznym garnizonie
Kalisz leżał przy granicy prusko-rosyjskiej. Po upadku powstania styczniowego w roku 1864 miasto stało się stolicą guberni i ważnym ośrodkiem administracyjnym oraz garnizonem wielu jednostek rosyjskich. Do Kalisza zaczęli przybywać Rosjanie – pracownicy administracji i wojskowi. To dla nich urządzono w roku 1832 w Sali Musztry dawnego Korpusu Kadetów prawosławną cerkiew pułkową pod wezwaniem św. Jerzego ze stałym kapelanem.
W roku 1932 założono drugi cmentarz prawosławny we wsi Majków (obecnie to dzielnica Kalisza). Chowano tam rosyjskich żołnierzy i członków ich rodzin. W roku 1835 zamknięto cerkiew św. Atanazego ze względu na zły stan techniczny a jej wyposażenie przeniesiono do cerkwi św. Jerzego która zaczęła służyć również parafianom cywilnym.
W roku 1870 w Kaliszu zamieszkiwało około 1200 osób narodowości rosyjskiej. Liczba ta wzrastała z czasem aż do ponad 5 proc. mieszkańców miasta. Toteż w roku 1874 władze rosyjskie zrobiły przygotowania a w roku 1875 rozpoczęły budowę soboru finansowanego przez państwowy fundusz cerkiewno-budowlany. Sobór pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła wzniesiono u zbiegu ulic dzisiejszej Zamkowej i Placu Jana Pawła II. Poświęcono go w roku 1877. Na konsekracji było trzech żyjący Macedończyków z byłej diaspory. W soborze pracowali dwaj prezbitrzy, diakon i dwóch psalmistów.
Budowla miała pięć kopuł z krzyżami a dzwony umieszczono w jednej z nich. Pięć kopuł symbolizowało Jezusa Chrystusa i czterech ewangelistów. Sobór w prawosławiu był główną świątynią miasta wyróżniającą się znaczeniem i rozmiarami. Mszę świętą odprawiał biskup.
W II Rzeczypospolitej
Po wybuchu I wojny światowej zdecydowana większość Rosjan opuściła zburzony Kalisz z wojskami rosyjskimi. Według spisu powszechnego w roku 1921 w mieście na stałe przebywało 323 wyznawców prawosławia narodowości polskiej, rosyjskiej i ukraińskiej.
Po wojnie sobór Świętych Piotra i Pawła jak i cerkiew garnizonowa św. Jerzego były zarządzane przez polskie władze. Rada Miejska Kalisza zdecydowała o rozbiórce soboru gdyż kojarzył się z zaborcą. Rozbiórkę rozpoczęto w 1919 r. i trwała ona do roku 1930. Ikonostas z rozebranego soboru umieszczono w roku 1924 w cerkwi św. Mikołaja w Poznaniu.
W roku 1920 w Kaliszu i w Szczypiornie utworzono obóz dla internowanych żołnierzy Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej, na terenie którego działało duszpasterstwo wojskowe i urządzono tam cerkiew Opieki Matki Bożej a drugą szpitalną p.w. św. Pantelejmona.
W roku 1926 parafia odzyskała dom parafialny przy ulicy Niecałej. W sąsiedztwie tego budynku w roku 1928 rozpoczęto przygotowania do wzniesienia nowej cerkwi. W roku 1930 oddano wyposażoną cerkiew do użytku. Nadano jej wezwanie świętych Apostołów Piotra i Pawła. Część materiałów z rozebranego soboru wykorzystano przy budowie i wyposażeniu nowej cerkwi. Ikonostas sprowadzono z rozebranej cerkwi w Sieradzu.
Cerkiew jest obiektem jednonawowym z węższym prezbiterium zamkniętym z trzech stron. Nakryta jest dachem namiotowym z sygnaturką. Wieża nakryta jest ośmiobocznym dachem. Elewacje świątyni są tynkowane. Fasada jest dwukondygnacyjna. We wnętrzu nawa jest poprzedzona kruchtą i przedsionkiem. W kruchcie są schody prowadzące na chór.
Wnętrze zdobi polichromia z motywami krzyży greckich i roślinności. W cerkwi jest ikonostas z XIX wieku z ikonami Matki Boskiej, Chrystusa Pantokratora, świętego Michała, świętych Piotra i Pawła.
Warto wiedzieć
* W roku 1994 cerkiew wpisano do rejestru zabytków. W latach 1999-2004 przeprowadzono jej remont. Później odrestaurowano ikonostas.
* Parafia w roku 2018 liczyła 30 osób. Posiada dwie kamienice przy ulicy Niecałej i zarządza Cmentarzem Prawosławnym na Rogatce oraz Cmentarzem Prawosławnym na Majkowie. Proboszczem jest od roku 1998 ksiądz Mirosław Antosiuk, który po ukończeniu seminarium w Warszawie był przez sześć lat diakonem arcybiskupa w Łodzi.
* Stałe nabożeństwa odbywają się w niedziele o godz. 10 a w inne dni świąteczne o godz. 9.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz