Rzym
Dzielnica żydowska, czyli getto
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Rzymskie getto podlegało ścisłej zwierzchności papieża. Życie i prawa jego mieszkańców zależały od papieskiego nastawienia ? niechęci, rzadziej dobroci.
Jak na huśtawce…
Kolejni papieże albo wprowadzali nowe nakazy i ograniczenia, albo je znosili czy łagodzili. Powiększali obszar getta i ilość bram. Ale mur istniał. I tak, chronologicznie można to w skrócie przedstawić: Grzegorz XIII, w 1577r. zarządził tak zwane kazania przymusowe, mające na celu nawracanie Żydów. W każdą sobotę, grupa 100 mężczyzn i 50 kobiet musiała uczestniczyć w kazaniach, które odbywały się w pobliskich kościołach, stojących ?na straży? każdej z bram getta: w kościele św. Anioła na targu rybnym (Sant?Angelo in Pescheria), wkomponowanym w starożytny portyk Oktawii, w świątyni Tempietto del Carmelo na Placu Żydowskim (obecnie Plac Costaguti), w kościele św. Grzegorza (San Gregorio) przy ulicy Portyku Oktawii i w kościele św. Marii płaczącej (Santa Maria del Pianto) przy ulicy o tej samej nazwie, dochodzącej do Placu Pięciu Szkół. To kościół budowany w latach 1608-1612 i niedokończony, to widać ? brakuje mu fasady. Podróżujący w XIX w. po Włoszech Ferdynand Gregorovius ?uznał za szczególnie odpowiednią okoliczność, że na skraju tej upokorzonej dzielnicy postawiono kościół odwołujący się do łez i płaczu?.
Powiewy wolności
W 1589 r. Sykstus V, uważany za najbardziej oświeconego i przychylnie ustosunkowanego do ?swoich? Żydów, w 1589 r. powiększył getto do trzech hektarów, na których zamieszkiwało około 3,5 tysiąca ludzi. I co ważne zezwolił, aby Żydzi wykonywali wszelkie zawody, zajmowali się różnymi sztukami, zniósł obowiązek noszenia przez nich znaków rozpoznawczych. Wyraził również zgodę na zakładanie szkół i budowanie synagog. Za jego pontyfikatu powstał nowy akwedukt Felice, do którego została podłączona na Placu Żydowskim (ale za bramą getta, które pozbawione było jakiejkolwiek studni, a najbliższa była na Zatybrzu) fontanna wg projektu Giacomo della Porty. Stała w miejscu oznaczonym obecnie białym zarysem, u wylotu ulicy Portyku. Została ? po zburzeniu getta ? przeniesiona na Plac Pięciu Szkół. Nazywa się ją ?fontanną łez? (Fontana del Pianto), od bliskiego kościoła św. Marii płaczącej. Pius VI w czasie swojego pontyfikatu (1775-99) wzmógł represje w stosunku do mieszkańców getta i odebrał im wszystkie licencje kupieckie. To papież pierwszej Republiki Rzymskiej, przyniesionej przez Francuzów w 1798 r., papież zdetronizowany. Bramy getta stanęły wówczas otworem. Powiew wolności trwał do Traktatu Wersalskiego 1815 r., w którym na powrót bramy getta, zamieszkałego przez 8 tysięcy ludzi, zamknięto.
Wyburzone ostatnie z gett
Czas długiego pontyfikatu (od 1846 do 1878) Piusa IX był burzliwy. W czasie Wiosny Ludów, w 1849 r. proklamowana została na kilka miesięcy Republika Rzymska, w 1861 r. powstało Królestwo Włoch, do którego włączone zostały tereny Państwa Kościelnego, a dziesięć lat później w 1870 r. również Rzym. Stosunek Piusa IX do Żydów był ambiwalentny, od zaprzestania upokarzającego spektaklu, jakim było składanie przez żydowskie społeczności hołdu na Kapitolu, zaniechania kazań nawracających, zburzenia murów getta 17 kwietnia 1848 r. w nocy poprzedzającej święto Paschy i zrównanie Żydów z innymi obywatelami ? po przywrócenie getta bez bram z zakazami i nakazami, w tym przymusu chrztu? w 1850r. po upadku Republiki i powrocie papieża z wygnania. Ale w tym rewolucyjnym wieku zmiany nieubłaganie następowały; 20 kwietnia 1870 r. getto rzymskie zostało definitywnie zlikwidowane i wyburzone jako ostatnie z gett.
Dodaj komentarz