Od XVII w. miasteczko było niewielkie, ale wielonarodowe z ludnością polską i żydowską, która w 1827 r. stanowiła około 27, ale z czasem przekroczyła 60 proc., oraz z mieszkańcami pochodzenia niemieckiego i rosyjskiego.
Wychowywał się w wielonarodowościowej społeczności Białegostoku, w której swoje miejsca zajmowali Polacy, Żydzi, Rosjanie, Białorusini i Niemcy. To doświadczenie zrodziło w nim pomysł stworzenia sztucznego międzynarodowego języka.
Teren cmentarza ogrodzony jest drewnianym płotkiem, stoi przy nim tablica zawierająca ciekawe informacje o lokalnej społeczności żydowskiej. Zachowało się kilkadziesiąt, głównie uszkodzonych, nagrobków.
Dużą rewaloryzację wnętrz przeprowadzono w latach 2019-22. Zakończyła się ona 10 kwietnia przeniesieniem tu Tory ze Starej Synagogi. Służy ona jednak przede wszystkim jako sala koncertowa i wystawiennicza.
Macewy stoją w równych rzędach, jest ich wiele. A miedzy drzewami, na nieodległym wzgórzu widać stąd ładnie zabudowania Kalwarii Pacławskiej, katolickiego sanktuarium najsłynniejszego na Pogórzu Przemyskim.
Сьогодні усі входи до Грибівської синагоги зачинені. Місцевий житель Каміль Кмак розповідає: “Те, що відбувається, є загрозою для пам’яті євреїв”.
Tradycja żydowska przypisuje fundację pierwszej bożnicy Esterce, żydowskiej kochance Kazimierza Wielkiego. Jednak budowla, jaką oglądamy dziś, powstała najpewniej w latach 1534-64, najpóźniej do końca XVI w.
Na prawym brzegu rzeki stoi stylizowane na gotyckie zamczysko, fantazyjna współczesna rekonstrukcja. Na lewym – autentyczna małomiasteczkowość. Małe drewniane domki i potężne świątynie: kościół i synagoga.
Większość dawnych mieszkańców, a także ich materialne ślady pochłonął w latach II wojny światowej Holokaust. Tak dalece, że do tej pory miasto nie zdołało odtworzyć nawet połowy jego przedwojennej liczby ludności.
Część z łuckich świątyń nie istnieje, lub zachowały się z nich tylko fragmenty. Na miejscu jednych wznoszono kolejne, a dzieje niemal każdej z nich, to barwna, ciekawa historia.
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
