Pilzno
Synagoga, druga w Europie
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Na ówczesnym przedmieściu Pilzna w Czechach zachodnich, kilkanaście metrów od linii nieistniejących już średniowiecznych murów miasta, w ostatnich latach XIX wieku wzniesiono Wielką Synagogę.
Był to ogromny wysiłek finansowy dla tutejszej, stosunkowo niewielkiej społeczności żydowskiej. Uzyskała ona w roku 1504 prawo osiedlania się w mieście, a już na początku XVI w. było tu największe po Pradze skupisko Żydów w Czechach. Ale według danych, jakie znalazłem w źródłach czeskich, w roku 1854 żyło ich tam tylko 1249, a w 1870 już 1207. Ilu w momencie rozpoczęcia budowy tej wielkiej świątyni, nie udało mi się ustalić.
W stylu neoromańsko-mauretańskim
Synagoga w Pilźnie ma ciekawą historię. W roku 1874 tutejsza gmina żydowska kupiła na przedmieściu działkę z zajazdem i stajnią na 60 koni. Wiedeński architekt Max Fleischer wykonał projekt wielkiej synagogi z 1200 (!) miejscami siedzącymi, w stylu neoromańsko-mauretańskim. Położono nawet kamień węgielny po jej budowę, i to w dniu 40. rocznicy wstąpienia na tron cesarza Franciszka Józefa I – 2 grudnia 1888 roku. Ale przewidywany koszt inwestycji spowodował jej wstrzymanie. Wykonane później szkice mniej kosztownej budowli też przekraczały możliwości finansowe tutejszej społeczności żydowskiej. Przerobienie projektu do jej formy, którą ostatecznie zrealizowano, wykonał bezpłatnie miejscowy architekt Emanuel Klotz, właściciel kilku cegielni.
I to on zbudował tę imponującą wielkością i oryginalnością synagogę w latach 1891-93. Podczas remontu w północnej cebulastej kopule jednej z dwu 45-metrowych wież, znaleziono „list do potomnych” z dokładną kwotą łącznego kosztu budowy: 141.092, 06 złotych guldenów. Ponadto na dalsze nakłady zaciągnięto dług w wysokości 100 tys. guldenów. Na 33,5 roku, z 4. proc. odsetek. Już w trakcie budowy synagogi trzeba było zmienić wysokość wież. Pierwotnie miały one mieć po 60 metrów (a wznoszą się one nad wysokim frontonem), ale stanowiłyby konkurencję dla wieży katedry św. Bartłomieja, nadal najwyższej (102,6 m) wieży kościelnej w Czechach. Obniżono je więc o jedną czwartą.
Z „babińcem” na piętrach
Te wieże ceglastego koloru oraz oryginalny fronton budowli wciśniętej między dwie wysokie kamienice, stanowią charakterystyczny element architektury miasta. Dodam, że kilkadziesiąt metrów od niej stoi wielki Teatr Josefa Kajetana Tyla w stylu neorenesansowym, którego budowę (1899-1902) rozpoczęto wkrótce po otwarciu Wielkiej Synagogi. Jej uroczysta inauguracja odbyła się w czwartek 7 września 1893 roku, aby można już było w niej odprawić modły z okazji żydowskiego Nowego Roku 5654, rozpoczynającego się w najbliższą niedzielę wieczorem.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz