Cmentarz Remuh na krakowskim Kazimierzu zwany jest również starym cmentarzem. Jest najstarszą istniejącą nekropolią żydowską w Krakowie i zarazem w Europie. Został założony w 1533 roku.

Cmentarz znajduje się on obok Synagogi Remuh przy ulicy Szerokiej. Na jego teren wprowadza brama z dziedzińca przed synagogą. Otoczony jest kamiennym murem.

Pielgrzymki do grobu rabina

Najstarsze zachowane nagrobki stoją na grobach zmarłych w 1552 roku. W Polsce starsze żydowskie nagrobki zachowały się w Lublinie, Szczebrzeszynie, Wrocławiu i Lesku. W 1572 roku pochowano tu syna Izraela Isserlesa, rabina Mojżesza zwanego Remuh (Remu). Na jego macewie potomni wyryli inskrypcję:  To jest światło Zachodu, wielki uczony pokolenia, nasz nauczyciel, pan i nasz mistrz Mosze, pasterz, Opoka Izraela.  Grób Remu szybko stał się celem pielgrzymek tysięcy wyznawców judaizmu. W 1800 roku z nakazu władz austriackich cmentarz został zamknięty. Podobno z przyczyn zdrowotnych likwidowano wtedy wszystkie cmentarze śródmiejskie w Krakowie. Mimo to sporadycznie chowano tu zmarłych do połowy XIX wieku.

Nekropolia odnowiona

W czasie II wojny światowej cmentarz został zniszczony. Jego teren zamieniono na wysypisko śmieci. Z setek macew nie uszkodzono tylko nielicznych. Ocalał pomnik Mojżesza (Remu). Pobożni Żydzi uznali to za dowód cudownej mocy rabina. Po wojnie przeprowadzono prace archeologiczne i restauracyjne. Odnaleziono siedemset nagrobków i ustawiono je w rzędach. Większość z nich nie stoi w swoim pierwotnym miejscu. Połamane macewy wkomponowano w mur otaczający cmentarz ? Ścianę Płaczu. Zabezpieczono w ten sposób unikalne zabytki żydowskiej sztuki nagrobnej. Wiele macew przedstawia ogromną wartość historyczną i artystyczną.

Najpiękniejsze macewy

W latach dziewięćdziesiątych XX wieku przeprowadzono kompleksową inwentaryzację nagrobków. Znajdują się tu dwa rodzaje nagrobków: tumbowe i wolnostojące płyty. Tumbowe mają czterospadowe, trapezoidalne kształty. Jest też sporo w kształcie walca. Z tyłu synagogi w małym ogrodzeniu znajdują się groby Mojżesza i jego rodziny: ojca Izraela, siostry Miriam, syna Józefa, szwagra i szwagierki (Kaców) i jej synów. Macewę Remuh zdobi dekoracja w formie splotów winorośli. Jest też Korona Nauki. Ta płyta jest z końca osiemnastego wieku. Na jej odwrocie jest oryginalna płyta z szesnastego wieku. Przed tymi grobami zawsze jest dużo kamyczków, bo taki to żydowski zwyczaj. Zniczy się tu nie pali.

Znani i zasłużeni

Na tym cmentarzu spoczywa wielu innych i zasłużonych dla narodu żydowskiego. To Izaak Jakubowicz, fundator synagogi Izaaka. To kabalista Natan Spira, znawca gramatyki hebrajskiej Mordechaj Saba, talmudysta Joel Sirkes zwany Bach, lekarz polskich królów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta, Samuel bar Meszulam.

Przeczytaj także...

Kraków. Synagoga Remuh na Kazimierzu

Autorka: Barbara Górecka

Remuh to niewielka bożnica ufundowana w połowie XVI wieku, w stylu renesansowym, przez Izraela Isserlesa Auerbacha. Jest ona niezwykle ważnym miejscem dla wielu Żydów z całego świata, którzy przybywają tu modlić się nad grobem rabina Mojżesza, syna Izraela.

Holešov. Jak synagoga Szacha przetrwała do dziś

Autor: Cezary Rudziński

Taka bożnica, zachowała się w Czechach tylko jedna i stanowi unikat na skalę światową. Jest dziś celem pielgrzymek i muzeum.

Kraków. Ulica Szeroka, centrum Kazimierza

Autorka: Barbara Górecka

Ulica Szeroka była centralnym punktem żydowskiego miasta. Spełniała funkcję rynku, wokół którego skupiało się życie mieszkańców. Do dzisiaj zachowało się przy niej wiele zabytków kultury żydowskiej.

Poczytaj więcej o okolicy:

Kraków. Synagoga Remuh na Kazimierzu

Kraków. Stara Synagoga na Kazimierzu

Kraków. Kazimierz, konkurent stołecznego grodu

Kraków. Synagoga Tempel na Kazimierzu