Od XVII w. miasteczko było niewielkie, ale wielonarodowe z ludnością polską i żydowską, która w 1827 r. stanowiła około 27, ale z czasem przekroczyła 60 proc., oraz z mieszkańcami pochodzenia niemieckiego i rosyjskiego.
Wszystkie zabytki Trnawy znajdują się w historycznym centrum miasta częściowo otoczonym murem obronnym. Najważniejszym punktem jest rynek (Trojičné námestie) z wieżą miejską oraz ulica Hlavna (Główna) zamieniona w deptak.
Dużą rewaloryzację wnętrz przeprowadzono w latach 2019-22. Zakończyła się ona 10 kwietnia przeniesieniem tu Tory ze Starej Synagogi. Służy ona jednak przede wszystkim jako sala koncertowa i wystawiennicza.
Najciekawsze w Pilźnie, przynajmniej dla mnie, jest Stare Miasto oraz jego najbliższe otoczenie. Najważniejsze zabytki znajdują się na obszarze niegdyś otoczonym murami obronnymi, dziś pasem ogrodów (sadów) podobnych do krakowskich plantów.
Сьогодні усі входи до Грибівської синагоги зачинені. Місцевий житель Каміль Кмак розповідає: “Те, що відбувається, є загрозою для пам’яті євреїв”.
Na prawym brzegu rzeki stoi stylizowane na gotyckie zamczysko, fantazyjna współczesna rekonstrukcja. Na lewym – autentyczna małomiasteczkowość. Małe drewniane domki i potężne świątynie: kościół i synagoga.
Część z łuckich świątyń nie istnieje, lub zachowały się z nich tylko fragmenty. Na miejscu jednych wznoszono kolejne, a dzieje niemal każdej z nich, to barwna, ciekawa historia.
Nad drzwiami wisi szyld banku, ale po architekturze można się domyślić dawnego przeznaczenia budynku. Nic dziwnego: miał to być najnowocześniejszy dom modlitwy w Bochni i szeroko pojętej okolicy.
Odwiedzający Bardejów nadal skupiać się będą zapewne na ujętym w zabytkowe mury starym mieście, rynku, kościele św. Idziego, muzeum ikon. Od niedawna do tej listy warto dopisać dzielnicę żydowską.
Taka bożnica, zachowała się w Czechach tylko jedna i stanowi unikat na skalę światową. Jest dziś celem pielgrzymek i muzeum.