Bardejów
Żydowskie suburbium i Stara synagoga
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Do niedawna był tu sklep z napisem „Železiarstvo”, a na zapleczu kilka mocno nadwyrężonych zębem czasu budynków. O tym, że pośrodku nich stoi zabytkowa synagoga, a całość jest największym skupiskiem żydowskich zabytków w Europie środkowej, wiedzieli tylko nieliczni.
Odwiedzający Bardejów nadal skupiać się będą zapewne na ujętym w zabytkowe mury starym mieście, rynku, kościele św. Idziego, muzeum ikon. Od niedawna do tej listy warto dopisać znajdującą się poza ścisłym centrum dzielnicę żydowską (židovské suburbium). To kompleks budynków pochodzących z XIX w. Tworzą go Stara synagoga, szkoła (bet midrasz) i rytualna łaźnia (mykwa). Tyle zostało. A warto wiedzieć, że do 1940 r. funkcjonowały tu dwie synagogi, łaźnia do kąpieli rytualnych, dwie szkoły, pięć domów modlitwy, pięć towarzystw dobroczynnych i dwie drukarnie.
Stara synagoga
Najstarszym budynkiem jest wznosząca się w centrum dzielnicy Stara synagoga. Zbudowano ją w 1836 roku. Jej centrum stanowi sala modlitwy dla mężczyzn. Przykryta jest dziewięciopolowym sklepieniem wspartym na czterech filarach z bimą pośrodku. Wnętrze pięknie polichromowane w stylu mauretańskim. Do tego mała sala, galeria dla kobiet (z niewielką ekspozycją muzealną), przedsionek. Wejście ujęte jest w monumentalny neoklasyczny portyk ze schodami. Szczególnym rozwiązaniem w tej synagodze są głębokie na około 40 cm nisze umieszczone na ścianie wschodniej. Prawdopodobnie były używane do przechowywania modlitewników. Zachował się zarys aron ha-kodesz. Ciekawym artefaktem jest hebrajska inskrypcja dedykacyjna odnosząca się do budowy bożnicy, która znajduje się nad wejściem do głównej sali na jej zachodniej ścianie. Posadzka synagogi znajduje się zdecydowanie poniżej poziomu terenu. Pogłębianie tradycyjnie symbolizuje pokorę wiernych, a realnie spowodowane jest tym, że w owym czasie żydowskie budynki nie mogły być wyższe niż chrześcijańskie kościoły, dlatego wpuszczano je w ziemię. Budynek ma 12 okien, co symbolizuje liczbę izraelskich plemion.
Bet midrasz
Budynek bet midrasz (sala nauki) służył jako szkoła i sala modlitewna. Tu żydowscy chłopcy i mężczyźni poświęcili się nauce i prowadzili dyskusje na temat Tory. Budynek nadal pozostaje w bardzo złym stanie, jest ledwie zabezpieczoną ruiną. Na wschodniej fasadzie wśród sześciu (z dwunastu) neogotyckich okien jedno jest ślepe i tworzy wnękę, w której w przeszłości przechowywano Torę. W głębi budynku znajdowało się mieszkanie rabinów z dynastii Halberstamm. Teraz w tym surowym wnętrzu odbywają się różne imprezy i wydarzenia organizowane przez żydowskie suburbium (patrz filmik).
Poczytaj więcej o okolicy:
Zajrzyj na te strony:
- dzielnica żydowska w Bardejowie
- filmik z imprezy
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz