Pilzno
Synagoga, druga w Europie
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Wnętrze trzynawowej synagogi jest imponujące. Nawy boczne są dwupoziomowe, z galeriami. Jest też galeria nad wejściem, koło organów. To „babiniec”, miejsce dla kobiet, aby ich widok nie rozpraszał modlących się mężczyzn. Z niego zresztą najlepiej widać strop z podtrzymującymi go łukami oraz malowidła o tematyce roślinnej, ale z przewagą koloru błękitnego, przypominające niebo. W przedniej części wnętrza znajduje się, na podwyższeniu, bogato zdobiona Aron ha-kodesz, szafa ołtarzowa do przechowywania Tory. Resztę nawy wypełniają ławki. Piszę o stanie obecnym, różniącym się nieco od pierwotnego.
Świątynia wymordowanego narodu
Pilzneńscy wyznawcy judaizmu cieszyli się swoją świątynią zaledwie pół wieku. W styczniu 1942 roku hitlerowcy wywieźli do obozu koncentracyjnego Terezin 2605 tutejszych Żydów. Po wojnie, z tego i innych obozów oraz miejsc, wróciło do miasta tylko 204. Po przeżyciach holocaustu część z nich później wyemigrowała, głownie do Izraela i USA. Niemieccy okupanci zamierzali zburzyć tę synagogę. Ocaliła ją wspomniana lokalizacja ściśle między wysokimi kamienicami. Wysadzenie, jak często to robili, nie wchodziło więc w grę. Rozbiórka „cegła po cegle” byłaby zbyt kłopotliwa i kosztowna.
Zniszczyli więc tylko gwiazdy Dawida na szczytach kopuł, wewnątrz urządzili najpierw magazyn rzeczy po deportowanych Żydach, następnie zaś szwalnię mundurów wojskowych. Po wojnie, w czasach komunistycznych, praktycznie opuszczona synagoga niszczała. W roku 1992 zaliczono ją do zabytków narodowej kultury, ale próby pozyskania w USA w latach 1994-98 środków na remont, skończyły się niepowodzeniem. Pierwsze doraźne prace zabezpieczające wykonano za środki Ministerstwa Kultury.
Trzecia na świecie?
Synagogę ponownie otwarto 11 lutego 1998 roku w dzień żydowskiego święta Tu bi Szwat (Końca zimy i początku pory opadów). A 20. września tamtego roku, w dzień święta Rosz ha-Szana (początek żydowskiego roku, w polskiej tradycji Święto Trąbek), odbyły się w niej pierwsze od bardzo dawna modły. Dużą rewaloryzację wnętrz przeprowadzono w latach 2019-22. Zakończyła się ona 10 kwietnia przeniesieniem tu Tory ze Starej Synagogi. Służy ona jednak przede wszystkim jako sala koncertowa i wystawiennicza. Modły niewielkiej obecnie grupy wiernych odbywają się w jednym z mniejszych pomieszczeń.
Wielka Synagoga w Pilźnie określana jest jako największa w Czechach, druga po budapeszteńskiej zbudowanej w latach 1854-59 w Europie i trzecia, po największej w Jerozolimie, na świecie. Ale w innych publikacjach wymieniana jest jako jedna z pięciu największych w świecie. Drugie miejsce w Europie jest niewątpliwe.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz