Kruszwica leży w południowej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie inowrocławskim. Miasto związane jest z początkami państwowości polskiej.

Badania archeologiczne odsłaniają dawne dzieje. Dowodzą istnienia bogatej tradycji osadniczej wokół jeziora Gopło. Najstarsze ślady sięgają epoki kamienia, a intensywny rozwój nastąpił w okresie epoki brązu. Związane to było z ekspansją ludności kultury łużyckiej.

W państwach Goplan i Polan

W epoce żelaza na wyspie, a obecnie półwyspie Rzępowskim, łużyczanie zbudowali warowny gród. Niestety nie przetrwał on długo, bo został spalony, a mieszkańcy zginęli w wyniku najazdu plemion scytyjskich. W pierwszych wiekach naszej ery przebiegał tędy ?bursztynowy szlak?, jedna z ważniejszych dróg handlowych antycznego świata. Zysk z handlu przyniósł mieszkańcom spore dochody. Kruszwica była prężnym ośrodkiem gospodarczym. Gród powstał w VI/VII wieku na zachodnim brzegu jeziora. Przypuszcza się, że w VIII i IX wieku gród kruszwicki był ośrodkiem plemiennego państwa Goplan. W pierwszej połowie X wieku jego terytorium znalazło się w kręgu dominacji państwa Polan i weszło w jego skład. Razem z rozwojem młodego państwa, Kruszwica nabrała znaczenia. W drugiej połowie X wieku i przez cały XI wiek kruszwicki gród stał się jedną ze stolic pierwszych Piastów i ich ulubioną rezydencją. Kruszwica była też siedzibą biskupstwa.

Późniejsze dzieje

W 1271 roku na rozkaz Bolesława Pobożnego gród spalono. Dopiero za Kazimierza Wielkiego nastał nowy okres dobrobytu Kruszwicy. W połowie XIV wieku z fundacji króla zbudowano nowy murowany zamek. Ta gotycka budowla była też siedzibą kasztelani i starostwa. W 1422 roku Kruszwica otrzymała miejskie prawa magdeburskie, nadane przez króla Władysława Jagiełłę. Miasto nawiedzane było pożarami i najazdami. Zniszczeń dokonał też najazd szwedzki.

Kto powołał biskupstwo?

Miejsce do którego podążają turyści, a także wierni jest romańska kolegiata pw. św. Piotra i Pawła ? świadek dziewięciu stuleci. Świątynia jest najstarszą z zachowanych na Kujawach. Zbudowano ją w stylu romańskim na przełomie XI i XII wieku. Początkowo pełniła funkcję katedry biskupiej. Później miała funkcję kościoła kolegiackiego z kapitułą kruszwicką.  Uważa się, że fundatorem biskupstwa był Mieszko II. Inna hipoteza mówi, że powstało za panowania księcia Bolesława Krzywoustego. Na temat świątyni jest wiele różnych hipotez.

Niemieckie wzory

Architektura kościoła wskazuje na charakter klasztorny inspirowany architekturą kościoła śś. Piotra i Pawła w Hirsau, na terenie Górnej Nadrenii. Świadczą o tym istnienie trzech portali w południowej elewacji, które miały łączyć kościół z zabudowaniami klasztornymi, spiętrzone schodkowe prezbiterium, podpory w postaci filarów, drewniany strop, boczne kaplice.

Przeczytaj także...

Kalisz. Rezerwat archeologiczny na Zawodziu

Autor: Waldemar Rusek

W rezerwacie można zobaczyć wyposażenie chat średniowiecznych, oraz wziąć udział w licznych imprezach plenerowych, by poznać codzienne zajęcia i zwyczaje naszych przodków.

Kalisz. Szlak dla pielgrzymów

Autor: Waldemar Rusek

Na szczególną uwagę zasługuje obraz Świętej Rodziny w kolegiacie, do którego przybywają pielgrzymki. Wierni otaczali obraz coraz większym kultem, aż w roku 1770 prymas Polski uznał go za cudowny...

Opatów. Między Bramą Warszawską i ratuszem

Autor: Cezary Rudziński

Jest to jeden z najstarszych ośrodków historycznej Ziemi Sandomierskiej. W Opatowie położonym na Wyżynie Sandomierskiej, nad rzeczką Opatówką osadnictwo zaczęło się już na przełomie X i XI wieku.