Czortków
Kto słyszał o Powstaniu Czortkowskim?

A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Na wzgórzu na lewym brzegu jaru wpadającej do Dniestru rzeki Seret, w miejscu zwanym Wygnanka odległym o kilkaset metrów od centrum około 26-tysięcznego dziś miasta Czortkowa (???????) na Podolu, wznoszą się rozległe ruiny zamku o nieregularnym planie.
Zbudowano go w XVII w z kamieni oraz cegieł i otoczono ziemnymi wałami. Zamek powstał na miejscu poprzedniego, drewnianego, z XVI w. I chociaż z trzech jego dawnych baszt zachowały się tylko dwie, całość z wysokimi murami i oczodołami dawnych okien robi wrażenie. Tu i owdzie widać ślady prac zabezpieczających, nieźle prezentuje się jedna z wież, ale dominuje smutny widok opuszczonych, chociaż ogrodzonych i zamkniętych ruin. A była to przecież jedna z ważnych kresowych stanic I Rzeczypospolitej. Miasto odgrywało istotną rolę strategiczną również w latach międzywojennych, gdyż znajdujące się w nim dowództwo Brygady Korpusu Ochrony Pogranicza ?Podole? i garnizon batalionu chroniło m.in. styk ówczesnych granic Polski, Rumunii i ZSRR.
Dawne dzieje
Niewiele grodów, a później ośrodków miejskich na naszych dawnych kresach, miało tak burzliwą historię. Badania archeologiczne wykazały, że ludzie (prasłowiańskie plemiona tzw. kultury trypolskiej) mieszkali tu już w środkowym okresie paleolitu. Czortków założył w 1522 roku, na miejscu wcześniejszego grodu ruskiego, Jerzy Czortkowski herbu Korab. Zaś prawo magdeburskie miasto otrzymało od króla Zygmunta I Starego. Założyciel nazwał je podobno tak na pamiątkę swoich rodowych Czartek w Wielkopolsce. I pozostawało ono prywatną własnością aż do zagarnięcia go w 1772 roku przez Austrię w wyniku I rozbioru Polski. Miasto kilkakrotnie zmieniało właścicieli. Były nimi, niekiedy tylko przez kilkanaście lat, m.in. rody: Sieniawskich, Golskich, Potockich, Wróblewskich, Sadowskich. Chociaż sam zamek czortkowski, nadal nazywany Zamkiem Golskich nie miał, w odróżnieniu od miasta, aż tak wielu właścicieli.
W rękach wrogów Rzeczypospolitej
W 1655 roku, podczas wojny rosyjsko-polskiej, zdobyły go wojska kozacko-moskiewskie. W 1670 r. oblegali go Turcy, a w latach 1672-83 był nawet siedzibą tureckiego baszy paszałyku podolskiego. W XVIII w. zamek częściowo przebudowano, ale wraz ze zmianami w technice wojennej i sytuacji politycznej, tracił on znaczenie obronne. W 1809 r. za ostatnich właścicieli, Sadowskich, urządzono w nim m.in. skład tytoniu, a po Kongresie Wiedeńskim 1815 roku zamieniono na areszt miejski, w którym Austriacy więzili także internowanych w Galicji powstańców styczniowych 1863 r.
Dodaj komentarz