Erywań
Matenadaran to znaczy biblioteka
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
W roku 1892 w jej zbiorach było 3158 rękopisów, w 1897 ? 3338, w 1906 ? 3788, a w 1913 r. ? 4060. Matenadaran (biblioteka) ten skonfiskowany został i upaństwowiony przez władze sowieckie 17 grudnia 1929 r. A w 10 lat później jego zbiory przewiezione do Erywania. Nieustannie zresztą powiększają się one, także dzięki darowiznom ormiańskiej diaspory z Europy i USA. W 1984 r. ukazał się pierwszy tom ogólnego katalogu zbiorów Matenadaranu. Systematycznie prowadzone są też w Instytucie prace naukowo ? badawcze oraz publikacje dotyczące ormiańskiego piśmiennictwa, historiografii, badania tekstów, paleografii, średniowiecznego zdobnictwa ksiąg itp.
Niezwykłe inkunabuły
Oglądać w ekspozycji można tylko niewielką część zbiorów. Można też je fotografować, o ile wykupi się dodatkowy bilet. Tyle, że nie ma to właściwie sensu. Zdjęcia można robić, co oczywiste, tylko bez flesza. Eksponaty znajdują się w gablotach za grubymi szybami, a pomieszczenia są raczej słabo oświetlone. Odnoszę wrażenie, że od mojego poprzedniego tu pobytu ponad pół wieku temu, ekspozycja nie uległa zmianie ani na jotę. I chyba nie mylę się. Zaczynamy zwiedzanie z przewodnikiem od sali ormiańskiego alfabetu, oglądając jego przykłady w najstarszych zapisach i postaci. Bardzo efektownie prezentują się przykłady iluminacji starych ksiąg. Są to jednak nie ich oryginały, lecz ręczne kopie. Przepiękne są stare okładki grubych ksiąg tłoczone w skórze, iluminowane w stylu perskim, ale o tematyce chrześcijańskiej lub historycznej. Bogato zdobione drogocennymi kamieniami i perłami. Chodząc od gabloty do gabloty notuję to, co szczególnie zwraca moją uwagę. Przykłady najstarszego pisma ormiańskiego wykute w kamieniach i odlane w metalu. Księgi z różnych dziedzin nauki. Stare mapy. Księgi muzyczne ze starymi zapisami nutowymi. Święte księgi diakonów. Stara poezja ormiańska. Recepty średniowiecznych lekarzy.
W owczej skórze i na kości słoniowej
Ciekawostki: największa (70 x 50 cm, waga 28 kg) oraz najmniejsza (3 x 4 cm) księgi znajdujące się w zbiorach Matenadaranu. Ta pierwsza oprawiona w skórę embriona owcy karakułowej z bogatymi, wielobarwnymi iluminacjami. Też bogato zdobiona ewangelia z VI wieku, według informacje jedna z 4 na świecie z okładką z rzeźbionej, w 4 kawałkach, kości słoniowej. I dalej: stare rękopisy japońskie, rosyjskie, greckie i w innych językach, także perskim i arabskim. Sala map ? od najstarszych prezentujących ziemie Armenii i świat. Spokojne obejrzenie tego wszystkiego zajmuje niecałą godzinę. Opisy są po ormiańsku, angielsku i rosyjsku.
Dodaj komentarz