Nowy Sącz
Najcenniejsza: bazylika św. Małgorzaty
A świat się zmienia… Niektóre informacje praktyczne mogą okazać się nieaktualne!
Najcenniejszy zabytek sakralny głównego miasta Sądecczyzny ma historię starszą od niego.
We wcześniejszej osadzie Kamienica, w widłach rzek Dunajec i Kamienica Nawojowska, gdzie Wacław II, król Polski i Czech założył 8 listopada 1292 roku miasto Nova Sandecz (jak kiedyś nazywano Nowy Sącz), były już dwa kościoły późnoromańskie. Parafialny, od XII wieku pw. św. Wojciecha oraz filialny pw. św. Małgorzaty (Antiocheńskiej).
Ten pierwszy w chwili lokacji nowego miasta znalazł się poza jego ówczesnymi granicami. Tym samym wzrosła rola drugiego, stojącego w mieście, a gdy je wybudowano, również wewnątrz murów obronnych. Przy czym obok ówczesnego ratusza, co też nie było bez znaczenia. Stał się więc głównym kościołem miejskim. Dodam, że w roku 1303 miasto przeszło z rak biskupów krakowskich na własność królewską. Zaś w roku 1325 w dokumentach dekanatu sądeckiego wymieniono parafię Nowy Sącz.
Fara, kolegiata, bazylika.
Na pieczęci dokumentu z roku 1343 widnieje postać św. Małgorzaty. I to siedzącej na tronie, z krzyżem z proporcem w prawej, zaś modelem kościoła w lewej ręce. Co prawda wizerunek tej świętej znany jest również z pieczęci na dokumentach datowanych latami 1306 i 1317, to jednak ten model jednowieżowej świątyni z ptakiem na dachu wskazuje, że kościół św. Małgorzaty był już wówczas parafialnym. Obecna bazylika mniejsza, do rangi której świątynię podniósł w 1992 r. papież Jan Paweł II, a znacznie wcześniej, w 1448 r. do godności kolegiaty, kardynał i arcybiskup krakowski Zbigniew Oleśnicki, nie stanowi jednak bezpośredniej kontynuacji tamtejszego kościoła z XI wieku.
Wiadomo bowiem, że już wkrótce po lokacji miasta, na miejscu zapewne drewnianego, rozpoczęto budowę nowego kościoła, gotyckiego. I w XIV w. kościół św. Małgorzaty stał się główną świątynią miasta. Miał on dosyć rzadko spotykane, dwunawowe wnętrze. Z trzema kamiennymi kolumnami podtrzymującymi ostrołukowy strop, stojącymi na głównej osi kościoła. Gotyckie sklepienie było również w prezbiterium. Znalazłem informację, że w XV w. był on jednym z czterech największych dwunawowych w ówczesnej Polsce.
Liczne przebudowy
Nowosądecką kolegiatę otaczało wówczas dziewięć kaplic. A w opisie wizyty w niej biskupa w 1608 r. znajduje się 7 gotyckich ołtarzy, w tym główny w formie tryptyku. Podczas przebudowy świątyni, w 1460 r. rozpoczęto wznoszenie wyższej wieży północnej, która aż do końca XVIII w pełniła również rolę strażniczej. Zaś w 1507 r. wieży niższej, południowej, zarazem dzwonnicy. Wybiegając w przyszłość wspomnę, że tutejsze kościelne dzwony po raz pierwszy skonfiskowali na cele wojenne w 1916 r. Austriacy, zaś ponownie w 1941 r. Niemcy.
Poczytaj więcej o okolicy:
Stowarzyszenie Dziennikarzy Podróżników Globtroter wyróżniło Otwarty Przewodnik Krajoznawczy nagrodą
za najciekawsze publikacje turystyczne w 2019 r.
Cieszymy się!
Dodaj komentarz